Ақын жазушылар
Гребенщиков Г. Д.
- Жаңартылды 22.12.2021 16:44
Гребенщиков Георгий Дмитриевич (1882-1964) - журналист, этнограф, жазушы, әдеби сыншы, қоғам қайраткері.
1882 жылы (кейбір мәліметтерде 1883 не 1884 жылдар) 06 мамырда (23 сәуірде ескі стиль) Шығыс Қазақстан облысы Николаевскі кенішіне қарасты, Шемонаиха ауданы, Каменевка ауылында (қазір бұл ауыл жоқ) көп балалы кенші отбасында дүниеге келген. Аяқталмаған бастауыш білімі бар, Семейде ыдыс жуушы, дәріханашы оқушысы, санитар, орманшы көмекшісі, әлемдік төреші хатшысы, нотариустың іс жүргізушісі болып жұмыс істеген.
«Семипалатинский листок» газетінде «Крестьянин Г.» деген лақап атпен алғашқы әңгімелері, очерктері мен өлеңдері жарық көреді (1904-1905). 1906 жылы «Отголоски сибирских окраин» атты алғашқы кітабы шығады.
1909 жылы Г. Н. Потаниннің шақыруымен «Молодая Сибирь» (Томскі) журналының жауапты хатшысы болады. Этнографиялық және тұрмыстық бақылаулар нәтижесі қорытындысымен, Алтай саяхаттары жайлы мақала, баяндама жасап, «Река Уба и убинские люди», «Алтайская Русь» тарихи-этнографиялық очерктерін жариялайды. 1912 жылдан Г. Н. Потаниннің ұсынысымен Г. Гребенщиков «Жизнь Алтая» барнауылдық газетінің редакторы болған.
1913-1916 жж. «Ханство Батырбека» (1913), «Волчья жизнь» (1913), «Любава» (1916), «Лесные короли» (1914), «На Иртыше» (1915), «Степные вороны» (1915) сияқты маңызды әдеби туындыларын жазады. Бірінші Дүниежүзілік соғыс кезінде алтайлық әсерге толы - «Чураевы» романының алғашқы бөлімін аяқтайды.
1916 жылдың басынан Г. Гребенщиков әрекеттегі әскерде «Русские ведомости» мәскеу газетінің әскери тілшісі болып қызмет атқарады. Ресейдегі Қазан революциясын Гребенщиков қабылдамады, 1920 жылдың күзінде Қырымнан эвакуацияланған Врангель әскерімен Ресейді тастап, Түркияға, кейін Францияға қоныс аударады.
1923 жылы Парижде Г. Гребенщиков Н. Рерихпен танысады. 1924 жылы қаламгер Америкаға көшіп, эмиграция ортасында орыс мәдениеті мен әдебиетін насихаттаумен шұғылданады.
Лев Толстойдың ұлынан қалған Коннектикут штатында – Чураевка орыс ауылын құрып, орыс эмигранттарын қоныстандырады. 1927 жылы Н. Рерихпен келісе отырып, Гребенщиков Рига, Париж, Берлин, Харбин өңірлерінде өкілдігі бар Чураевкадағы «Алатас» баспасының қожайыны болады. Чураевкаға орыс мәдениеті мен әдебиетінің көрнекті қайраткерлері келіп тұрған, мәселен: С. Рахманинов, Н. Рерих, Ф. Шаляпин, В. Ковалева, ал И. Толстой мен И. Сикорский сонда тұрған. Мұнда әдеби кештер өткізіліп, дәрістер оқылып, балалар мерекесі мен фестивальдары ұйымдастырылып отырған. Орыс колониясы мүшелері Еуропа мен Ресейге мәдени және ағарту жұмыстары мақсатында қаражат жөнелтіп отырған. Чураевкада «Чураевы» роман-эпопеясының жеті томы және т.б. шығармалар жарық көреді. «Чураевы» эпопеясының алғашқы үш томы («Братья», «Спуск в долину», «Веление земли») Әлем әдебиеті төрінен ерекше орын алған. 1928 жылы өз баспасынан Америкадағы үш жылдық өмірі жайлы «Гонец» кітабы жарық көреді.
Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде Гребенщиков патриоттық позицияны ұстанып, Туған жерге деген ыстық сезіммен майдан оқиғаларын бақылайды. 1940 жылдан Гребенщиков Флорида штаты (Лейкленд қ.) колледжінде орыс әдебиеті пәнінен сабақ береді, Оксфорд университетінің философия докторы (1942). Шетелде өмір сүрген 45 жыл ішінде ол 30-ға жуық көркем және публицистикалық шығарма, орыс және ағылшын тілдерінде көптеген өлеңдер, ондаған драма, әңгіме, очерк жазып, 600 дәріс оқыған. Г. Гребенщиковтың жылдар бойғы әдеби еңбегі халықаралық марапаттар және құрметті ғылыми дәрежелермен бағаланған. 1954 жылы Гребенщиков өзінің «Егоркина жизнь» соңғы автобиографиялық повесть-кітабын жазуды аяқтайды.
Ауыр сырқаттан соң 1964 ж. 11 қаңтарда қайтыс болды.
Георгий Дмитриевич тұрған үй АҚШ-тың мемориалды ескерткіштер реестріне енгізілген.
1992 жылдан Шемонаиха қаласының тарихи-өлкетану мұражайында жыл сайын халықаралық деңгейде Гребенщиков оқулары өткізіліп келеді.
Г. Д. Гребенщиковтың шығармалары
Произведения Г. Д. Гребенщикова
Кітаптар – Книги
Гребенщиков, Г. Д. Чураевы [Текст] : роман, повести, рассказы / Г. Д. Гребенщиков. - Иркутск : Восточно-Сибирское книжное издательство, 1991. - 416 с.
Гребенщиков, Г. Д. Степные узоры [Текст] / Г. Д. Гребенщиков. - Усть-Каменогорск : Альфа-пресс, 2006. - 290 с.
Гребенщиков, Г. Д. Избранное [Текст] / Г. Д. Гребенщиков. - Астана : Фолиант, 2013. - 320 с.
Гребенщиков, Г. Д. В горных далях [Текст] : повесть, рассказы / Г. Д. Гребенщиков. - М. : Роман-газета, 2014. - 80 с.
Г. Д. Гребенщиковтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации Г. Д. Гребенщикова в периодических изданиях и сборниках
Гребенщиков, Г. Д. Батырбектің хандығы [Мәтін] : повесть / Г. Д. Гребенщиков // Жұлдыз. - 2015. - № 3. - Б. 93-120.
***
Гребенщиков, Г. Д. У Льва Толстого [Текст] : [очерк] / Г. Д. Гребенщиков // Вопросы литературы. – 1984. - № 2.
Гребенщиков, Г. Д. Степашкина любовь [Текст] : рассказ / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1987. - № 10. - С. 106-116.
Гребенщиков, Г. Д. Купава [Текст] : роман одного художника / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1991. - № 1/2. - С. 158-183.
Гребенщиков, Г. Д. Гонец. Письма с Помперага [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Сибирские Огни. – 1991. - № 3. - С. 3-71.
Гребенщиков, Г. Д. Вася и Васька [Текст] : рассказ / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1992. - № 1. - С. 130-147.
Гребенщиков, Г. Д. Колдунья ; По красному зверю ; Настасья и другие [Текст] : рассказы / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1992. - № 2. - С. 143-172.
Гребенщиков, Г. Д. Деревни и люди низовьев Убы [Текст] : из очерка "Река и убинские люди" / Г. Д. Гребенщиков // Ленинское знамя. - 1992. - 25 февраля. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. Убежище ; Пришельцы ; Дело одинокое [Текст] : рассказы / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1992. - № 3. - С. 130-149.
Гребенщиков, Г. Д. Река Уба и убинские люди [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Ленинское знамя. - 1992. - 28 марта. - С. 3.
Гребенщиков, Г. Д. Убинские староверы [Текст] : главы из очерка "Уба и убинские люди" / Г. Д. Гребенщиков // Ленинское знамя. - 1992. - 20 мая. - С. 3.
Григорий Гребенщиков о себе [Текст] : [к 110-летию писателя ] // Ленинское знамя. - 1992. - 8 августа. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. Любава [Текст] : повесть / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1993. - № 9. - С. 245-279.
Гребенщиков, Г. Д. Лесные короли ; Весною [Текст] : рассказы / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1992. - № 9/10. - С. 83-100.
Гребенщиков, Г. Д. Ханство Батырбека [Текст] : повесть / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 1993. - № 10 - С. - С. 285.
Гребенщиков, Г. Д. Алтай - жемчужина Сибири [Текст] : [очерк] / Г. Д. Гребенщиков // Семь дней. - 2000. - 10 ноября. - С. 6.
Гребенщиков, Г. Д. В тиши степей [Текст] : [рассказ] / Г. Д. Гребенщиков // Ақ Ертіс. - 2001. - № 2. – С. 51-56.
Гребенщиков, Г. Д. У Льва Толстого [Текст] : [очерк] / Г. Д. Гребенщиков // Простор. - 2001. - № 5. – С. 75-78.
Гребенщиков, Г. Д. Деревни и люди низовьев Убы [Текст] : главы из очерка "Река Уба и убинские люди" / Г. Д. Гребенщиков // Шемонаихинская земля: время, события, люди : очерки истории, экономики и культуры /Акимат Шемонаихинского района, акимат г. Шемонаиха, секретариат Малой Ассамблеи народов Восточного Казахстана. - Шемонаиха : Б. и., 2002. - С. 114.
Гребенщиков, Г. Д. Снежная повесть [Текст] : Мельхиседу русской литературы В. И. Немировичу-Данченко посвящяется / Г. Д. Гребенщиков // Нива. - 2002. - № 1. - С. 137-145.
Гребенщиков, Г. Д. Из моей жизни [Текст] : странички автобиографии / Г. Д. Гребенщиков // Ақ Ертіс= Иртыш. - 2003. - № 1. - С. 98-103.
Гребенщиков, Г. Д. Большой сибирский дедушка [Текст] : [воспоминания Г. Д. Гребенщикова о Г. Н. Потанине] / Г. Д. Гребенщиков // Семь дней. - 2003. - 21 февраля. - С. 8
Гребенщиков, Г. Д. Река Уба и убинские люди [Текст] : литературно-этнографический очерк / Г. Д. Гребенщиков // Ақ Ертіс= Иртыш. - 2003. - № 6. - С. 73-82.
Гребенщиков, Г. Д. Стихотворение [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2004. - 17 августа. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. По городам Сибири. В Усть-Каменогорске [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2005. - 7 июня. - С. 6.
Гребенщиков, Г. Д. Китай идет! : (Мои воспоминания детства) [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2005. - 12 июня. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. В Фыкалке [Текст] : (Алтайский очерк) / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2005. - 21 июня. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. За Бухтарму [Текст] : (Алтайский очерк) / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2005. - 5 июля. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. На родине [Текст] : (очерк) / Г. Д. Гребенщиков // Рудный Алтай. - 2005. - 19 июля. - С. 4.
Гребенщиков, Г. Д. Алтай - жемчужина Сибири [Текст] / Г. Д. Гребенщиков // Алтай - Беловодье : [сказы, легенды, сказки, былины, календарная обрядовая поэзия] / составитель А. М. Родионов. - Барнаул : Алтайский Дом печати, 2007. - 323 с.
Гребенщиков, Г. Д. Змей Горыныч [Текст] : рассказ / Г. Д. Гребенщиков // Ақ Ертіс=Иртыш. - 2007. - № 4. - С. 55-64.
Гребенщиков, Г. Д. Купава [Текст] : роман одного художника // Звено Алтая : литературно-художественный альманах. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2008. - С. 55-79.
Гребенщиков, Г. Д. На склоне дней его [Текст] : (из воспоминаний о Г. Н. Потанине) / Г. Д. Гребенщиков // Потанин Григорий Николаевич / Управление архивов и документации Восточно-Казахстанской области ; Государственный архив Восточно-Казахстанской области. - Усть-Каменогорск : Шығыс ақпарат, 2012. - С. 23-41.
Г. Д. Гребенщиковтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Г. Д. Гребенщикова
Кітаптар - Книги
Кратенко, А. Беловодье... Потерянный рай [Текст] / А. Кратенко. - Усть-Каменогорск : Б. и., 1991. - 79 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Царегородцева, С. Грани судьбы и творчества Г. Д. Гребенщикова : учебное пособие / С. Царегородцева ; рис. Ю. Курдаковой. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2004.- 204 с.
Деев, В. И. Писатели Георгий Гребенщиков, Александр Волков, Николай Анов и Ефим Пермитин на Рудном Алтае [Текст] / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : ВКГУ им. С. Аманжолова, 2006. - 146 с.
Лухтанов, А. Г. Алтайское притяжение : очерки по истории Восточно-Казахстанской области [Текст] / А. Г. Лухтанов. - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2006. - С. 99. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Мақалалар – Статьи
Мамырбаев, Б. Г.Д. Гребенщиковтың творчествосындағы қазақы сарындар: [ХХ ғасырдың бас кезі] [Мәтін] / Б. Мамырбаев // Қазақ ССР Ғылым Академиясының хабарлары. - 1990. - № 3. - Б. 48-54.
Царегородцева, С. Джектің қолымен жасалған киіз үй [Мәтін] / С. Царегородцева // Дидар. - 2003. - 26 тамыз. - Б. 3. - Гребенщиков Г. Д. (ол туралы).
Қасымов, А. Танымы мол оқу құралы [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2006. - 31 қаңтар. - Б. 4. - Гребенщиков Г. Д. (ол туралы).
Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] : эссе, элегиялар / С. Байхонов. - Алматы : Баспалар үйі, 2015. - 328 б. - Г. Д. Гребенщиков Д. (ол туралы).
Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] / С. Байхонов // Қазақ әдебиеті . - 2016. - 24 сәуір. - Б. 1, 9. - Гребенщиков Г. Д. (ол туралы).
Кемелбаева, А. Сөз хикмет [Мәтін] : эсселер, мақалалар, сұхбаттар / А. Кемелбаева. - Алматы : Дәстүр, 2016. - 384 б. - Г. Д. Гребенщиков Д. (ол туралы).
***
1966-1987
Изотов, А. Григорий Дмитриевич Гребенщиков (1982-1964) : [Текст] / А. Изотов // Простор. - 1966. - № 10. - С. 113.
Черных, С. Е. Все написано крепко [Текст] : [о писателе Г. Д. Гребенщикове] / С. Е. Черных // Рудный Алтай. - 1971. - 9 декабря. - С. 4.
Изотов, А. Еще раз о Г. Д. Гребенщикове [Текст] / А. Изотов // Простор. - 1987. - № 10. - С. 105-106.
1990-1999
Абзалимова, М. Писатель Г. Д. Гребенщиков [Текст / М. Абзалимова // Ленинское знамя. - 1991. - 27 июня. - С. 4.
Кратенко, А. Гонец с " Помперага" [Текст] / А. Кратенко // Ленинская смена. - 1991. - 14 августа. - С. 4.
Засухина, Н. Архив Г. Гребенщикова вернулся на родину [Текст] / Н. Засухина // Ленинское знамя. - 1992. - 8 августа. - С. 4.
Росов, В. Дальний ключ [Текст] : воспоминание о писателе Г. Д. Гребенщикове / В. Росов // Ленинское знамя. - 1992. - 21 октября. - С. 4.
Тарлыкова, О. Певец родного края [Текст] : [к юбилею писателя Г. Д. Гребенщикова] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 1992. - 14 мая. - С. 4.
Алиева, Г. Писатель Гребенщиков был нашим земляком [Текст] / Г. Алиева // Рудный Алтай. - 1994. - 26 мая. - С. 4.
Тарлыкова, О. Аристократ мысли и слова [Текст] : [о жизни и творчестве Г. Д. Гребенщикова] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 1995. - 23 мая. – С. 4.
Абзалимова, М. Жажда неведомой нам красоты [Текст] : [о повести Г. Д. Гребенщикова "Волчья сказка"] / М. Абзалимова // Ленинское знамя. - 1997. - 11 апреля. - С. 4.
Жандабекова, О. Деревня Чураевка из штата Коннектикут [Текст] : [к 115-летию со дня рождения Г. Д. Гребенщикова] / О. Жандабекова // Рудный Алтай. - 1997. - 15 мая. – С. 4.
Алексеев, Н. От Колымы до Флориды [Текст] : [о брате писателя Г. Д. Гребенщикова - семипалатинце И. Д. Гребенщикове] / Н. Алексеев // Иртыш. - 1997. - 9,11 октября. - С. 4.
Тарлыкова, О. Открытие, сделанное ... в фондах [Текст] : [свидетельство пребывания писателя Г. Д. Гребенщикова в ВКО] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 1998. - 23 июля. - С. 4.
Кратенко, А. Уголок Алтая в стране Вашингтона [Текст]: памяти писателя Георгия Гребенщикова / А. Кратенко // Устинка плюс. - 1999. - 15 января. - С. 9.
Гусляров, Е. Н. Великий русский писатель, которого не знает Россия [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / Е. Н. Гусляров // ЭКО. - 1999. - № 7. - С. 189-192.
2000-2009
Царегородцева, С. Загадка Ст. Ф. П-кина, или Возвращение гонца [Текст] : [о переписке Г. Д. Гребенщикова и С. Ф. Печуркина] / С. Царегородцева // Рудный Алтай. - 2000. - 1 сентября. - С. 4.
Ильинский, Г. Певец Беловодья [Текст] : [о жизни и деятельности Г. Д. Гребенщикова] / Г. Ильинский // Семь дней. - 2000. - 3 ноября. - С. 6.
Деев, В. Усть-Камень - причалов причал [Текст] : [о пребывании в Усть-Каменогорске известного писателя Г. Д. Гребенщикова] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2000. - 18 ноября. - С. 5.
Тарлыкова, О. "Русская эпопея" Георгия Гребенщикова [Текст] / О. Тарлыкова // Иртыш. - 2001. - № 1. - С. 68-78.
Фирсов, А. Б. Грани судьбы Г.Д. Гребенщикова: поиски и находки [Текст] / А.Б. Фирсов, С. С. Царегородцева // Региональный вестник Востока. - 2001. - № 2. - С. 113-118.
Никифоров, И. Путешествие из Шемонаевского в Шемонаиху [Текст] : [из истории Шемонаихи] / И. Никифоров // Рудный Алтай. - 2001. - 28 апреля. – С.
Кратенко, А. Соперник Бунина [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / А. Кратенко // Время.- 2001. - 24 мая. - С. 10.
"Вы как храбрый и честный воин..." [Текст] : [о переписке Г. Д. Гребенщикова и Д. Г. Панкратьева] / Подготовила О. Жандабекова // Рудный Алтай. - 2001. - 9 июня. - С. 5.
Кратенко, А. Неизвестный гений [Текст] : [Десятые Гребенщиковские чтения] / А. Кратенко // Рудный Алтай. - 2001. - 21 июня. - С. 3.
Тарлыкова, О. Деревня Чураевка в штате Коннектикут [Текст] : [об усадьбе Г. Д. Гребенщикова] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 2001. - 15 сентября. - С. 19.
Абзалимова, М. Н. Г. Д. Гребенщиков - сын земли Шемонаихинской [Текст] / М. Н. Абзалимова // Шемонаихинская земля: время, события, люди : очерки истории, экономики и культуры /Акимат Шемонаихинского района, акимат г. Шемонаиха, Секретариат Малой Ассамблеи народов Восточного Казахстана. - Шемонаиха : б. и., 2002. - С. 165.
Тарлыкова, О. Аристократ мысли и слова [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове]/ О. Тарлыкова // Нива. - 2002. - № 1. - С. 127-136.
Чистяков, М. С добрым утром, Иртыш! [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове в первом номере литературно-художественного журнала "Иртыш"] / М. Чистяков // Рудный Алтай. - 2002. - 10 января. - С. 4.
Анатольева, В. Писатель забытый и воскресший [Текст] : [научно-практическая конференция, посвященная 120-летию Г. Д. Гребенщикова] / В. Анатольева // Рудный Алтай. - 2002. - 3 мая. - С. 10
Тарлыкова, О. Остался след души твоей парящей... [Текст] : [120 лет со дня рождения Г. Д. Гребенщикова] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 2002. -25 мая. - С. 18.
Немцев, М. С. Лениногорск литературный [Текст] : биографический справочник / М. С. Немцев. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - Гребенщиков Г. Д.: с. 17-18.
Никифоров, И.Д. Шемонаихинский район Восточно-Казахстанской области Республики Казахстан. 1928 - 2003 [Текст] : история, события, люди / И.Д. Никифоров. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2003. - 252 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Тарлыкова, О. Об Алтае грежу, как о несбыточном сне... [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 2003. - 25 февраля. - С. 4.
Крючков, Н. Завораживающая поэзия прозы Г. Гребенщикова [Текст] / Н. Крючков // Славянка. - 2003. - 18 апреля. - С. 12.
Крючков, Н. Русское зарубежье. Возвращаясь к писателю Г. Гребенщикову [Текст] / Н. Крючков // Славянка. - 2003. - 6 июля. - С. 4
Тарлыкова, О. Я к родине сердцем привязан [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / О. Тарлыкова // Простор. - 2003. - № 12. - С. 172.
Крючков, Н. Георгий Дмитриевич Гребенщиков [Текст] / Н. Крючков // Славянка. - 2004. - 23 апреля. - С. 17.
Кратенко, А. Гера приехал! [Текст] : Гребенщиковские чтения приобретают международный статус / А. Кратенко // Рудный Алтай. - 2004. - 22 мая. - С. 22.
Ананьева, С. Евразиец Георгий Гребенщиков [Текст] / С. Ананьева // Казахстанская правда. - 2004. - 29 июня. - С. 6.
Дурново, И. Гребенщиков хотел вернуться на Родину [Текст] / И. Дурново // Рудный Алтай. - 2004. - 17 августа. - С. 4.
Книга и чтение: жизнь и творчество Г. Д. Гребенщикова [Текст] : информационно-методические материалы. - Барнаул : [б. и.], 2005. - 64 с.
Ескендиров, М. Г. Архивы Восточного Казахстана [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / М. Г. Ескендиров // Вестник университета "Кайнар". - 2005. - № 3/2. - С. 35-37.
Абзалимова, М. Свято веруя в жизнь [Текст] : XІV Гребенщиковские чтения / М. Абзалимова // ЛЗ: Сегодня. - 2005. - 13 мая. - С. 9.
Кратенко А. А Нобель был так близко... [Текст] / А. Кратенко // Рудный Алтай. - 2005. - 27 окт. - С. 4
Тарлыкова, О. А за строкой мне видится судьба... [Текст] / О. Тарлыкова. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2006. - 300 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Доценко, А. Гребенщиков возвращается [Текст] / А. Доценко // Рудный Алтай. - 2006. - 7 февраля. - С. 8
Горьковая, С. Земля моя, ты часть моей души [Текст] / С. Горьковая // ЛЗ: Сегодня. - 2006. - 19 мая. - С. 11. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Глазкова, Е. Романовы в Сибири [Текст] : из истории августейших визитов / Е. Глазкова, С. Царегородцева // Деловой Усть-Каменогорск. - 2006. - № 6. - С. 32-34. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Царегородцева, С. Обитель на Убе: поиски и находки [Текст] / С. Царегородцева // Деловой Усть-Каменогорск. - 2006. - № 7. - С. 32-34. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Тарлыкова, О. "Не дать погаснуть чураевской лампадке..." [Текст] : к 100-летию литературной деятельности Г. Д. Гребенщикова / О. Тарлыкова // Деловой Усть-Каменогорск. - 2006. - № 10. - С. 36-38
Деев, В. И. У Змеевой горы [Текст] : роман в новеллах / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : ВКГУ им. С. Аманжолова, 2007. - 234 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Памятные места русской литературы в Усть-Каменогорске [Текст] : набор из 32 буклетов / автор предисловия П. Д. Поминов. - Усть-Каменогорск : ВКГУ, 2007. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Тарлыкова, О. Георгий Гребенщиков в Усть-Каменогорске [Текст] / О. Тарлыкова // Деловой Усть-Каменогорск. - 2007. - № 3. - С. 52-54.
Деев, В. И. Георгий Гребенщиков в начале ХХ века [Текст] / В. И. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 4. - С. 36-42.
День памяти писателя-земляка [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] // Уба. - 2007. - 4 мая. - С. 2.
Максимова, М. Страницы памяти листая [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / М. Максимова // Семь дней. - 2007. - 11 мая. - С. 2.
Тарлыкова, О. В скитаньях дальних сердцем не остынь…[Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / О. Тарлыкова // Звено Алтая: литературно-художественный альманах. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2008. - С. 94-127.
2010 - ...
Зулхаров, Г. На крыльях смелой воли [Текст] : [о переводе Г. Д. Гребенщиковым поэмы "Казах" ("Киргиз") ссыльного польского поэта Густава Зелинского] / Г. Зулхаров // Вести Семей. - 2010. - 14 января. - С. 4.
Сидоренко, О. Фильм о земляке [Текст] : [о документальном фильме "Гонец", посвященном писателю Г. Д. Гребенщикову] / О. Сидоренко // Рудный Алтай. - 2010. - 9 февраля. - С. 2.
Шавлева, Д. "Гонец": новые факты из жизни [Текст] : [о документальном фильме "Гонец", посвященном писателю Г. Д. Гребенщикову] / Д. Шавлева // Рудный Алтай. - 2010. - 16 февраля. - С. 6 ; 18 февраля. - С. 8.
Джолдасбекова, Б. Русские писатели Казахстана [Текст] : биографический справочник / Б. Джолдасбекова, Э. Какильбаева. - Алматы : Қазақ университеті, 2011. - 203 б. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Родинов, А. Одинокое дело мое. Мгновенья лет мимолетящих [Текст] / А. Родинов. - Барнаул : Алтайский Дом печати, 2011. - 615 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Чистяковские чтения [Текст] : материалы регионального семинара (14 апреля 2011 года) / Министерство образования и науки Республики Казахстан, Казахстанско-Американский Свободный университет. Ч. 1. - Усть-Каменогорск : КАСУ, 2011. - 195 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Материалы Гребенщиковских чтений [Текст] : 1992-2012 гг. / Управление культуры Восточно-Казахстанской области ; Шемонаихинский историко-краеведческий музей. - Шемонаиха : [б. и.], 2012. - 76 с.
Немцев, М. С. Литературный Риддер [Текст] : биографический справочник / М. С. Немцев - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2012. - Гребенщиков Г. Д.: с. 27-28.
Тарлыкова, О. М. Так я вышел в Америке в люди... [Текст] : к 130-летию нашего земляка Г. Д. Гребенщикова / О. М. Тарлыкова // Усть-Каменогорск. - 2012. - 12 апреля. - С. 8 ; 26 апреля. - С. 8.
Шуваев, К. Лоскутики писательского сердца [Текст] : [ХХ Международные Гребенщиковские чтения в г. Шемонаиха] / К. Шуваев // Рудный Алтай. - 2012. - 12 мая. - С. 6.
История Восточного Казахстана [Текст]. Ч. 2 : История Восточного Казахстана с начала XX века до современности : хрестоматия для 9 класса общеобразовательных школ ВКО / соствитель Д. И. Бралинова [и др.]. - Семей : Тенгри, 2013. - 452 с. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Абдрахманов, С. Ханство Гребенщикова [Текст] / С. Абдрахманов // Казахстанская правда. - 2013. - 15 мая. - С. 9.
Кратенко, А. Гребенщиков - фигура объединяющая [Текст] : [Вечер памяти, посвященный 130-летию со дня рождения писателя Г. Д. Гребенщикова в г. Москва] / А. Кратенко // Рудный Алтай. - 2013. - 28 мая. - С. 1, 2.
Певец колыбели мира [Текст] : [130-летие со дня рождения Г. Д. Гребенщикова отметили в Москве в Доме русского зарубежья] // 7 дней. - 2013. - 13 июня. - С. 7.
Дурново, И. Исследователь Прииртышья [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / И. Дурново // 7 дней. - 2013. - 4 июля. - С. 9.
Козыбаев, С. Хан-Алтай призывает тюркский мир к единству [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / С. Козыбаев // Рудный Алтай. - 2013. - 2 октября. - С. 1, 7.
Герасимова, А. Свой среди своих [Текст] : вышло в свет шеститомное собрание писателя-эмигранта Георгия Гребенщикова в Барнауле / А. Герасимова // Рудный Алтай. - 2013. - 6 декабря. - С. 29.
Гуляева, Е. "Литература - мои кровь и плоть" [Текст] : в областном историко-краеведческом музее Семея открылась выставка писателей и поэтов Восточного Казахстана из фондов Усть-Каменогорского областного краеведческого музея / Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2014. - 22 апр. - С. 6. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Черепанова, В. Вспоминая великого земляка [Текст] : [ХХIIМеждународные Гребенщиковские чтения в г. Шемонаиха] / В. Черепанова // Рудный Алтай. - 2014. - 6 мая. - С. 8.
Кущ, Г. А завтра была война[Текст] : [след Первой мировой войны в истории Усть-Каменогорска] / Г. Кущ // 7 дней. - 2014. - 31 июля. - С. 5. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Рябцовская, Л. Что ни имя, то целая эпоха [Текст] : [о выставке в Восточно-Казахстанском областном краеведческом музее, посвященной писателям, уроженцам Восточного Казахстана] / Л. Рябцовская // Рудный Алтай. - 2015. - 29 января. - С. 9. - Гребенщиков Г. Д. (о нем).
Перцева, Н. Сибиряк [Текст] : [о Г. Д. Гребенщикове] / Н. Перцева // Наше дело. - 2015. - 10 декабря. - С. 6-7.
Деев В. И.
- Жаңартылды 22.04.2020 16:29
Деев Владимир Иванович (1934-2014) - жазушы, публицист, тарих ғылымдарының кандидаты.
1934 жылы 22 қаңтарда Кемеров облысының Осинники қаласында дүниеге келген. Жазушының балалық шағы Кузбаста, Новосібірде, Алтай өлкесінің Змеиногорскі қаласында өтті. Забайкалье, Моңғолия жерінде әскери борышын өтеген. Ең алғашқы мақаласы әскери округі газетінде, «За уголь!» қалалық газетінде, «Серп и молот» атты Змеиногорск қалалық газетінде жарық көрген. Кемеров геологиялық барлау партиясында бұрғылаушы шебер болып, «Серп и молот» атты Змеиногорск қалалық газетіне өнеркәсіп бөлімінің басшысы болып тағайындалды.
Қырғызстанға қоныс аударып, «Комсомолец Киргизии» газеті редакциясында жұмыс істей жүріп, С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) журналистика факультетін бітіреді. Мерзімді басылымдарда очерктерін басып, радиода жұмыс істеп, Көкшетау облыстық газетінде меншікті тілші болып, республикалық Баспа комитетінде (Қырғызстан) еңбек еткен. Алғашқы кітабы «Простреленные километры» (1973) деректі повесі Қырғызстанда жасақталған дивизияның ерлігін сипаттайды. 1975 жылдан В. Деев Қырғызстан Ғылым академиясында президенттің көмекшісі, Тарих институтының аға ғылыми қызметкері, жетекші ғылыми қызметкері қызметтерін атқарады.
1995 жылы Өскеменге қоныс аударады. Облыстық «Рудный Алтай» газетінде, облыстық баспасөзде көптеген мақалалары басылып шығады. «У Медвежьего брода» (1975), «Герои суровых лет» (1984), «Иринкины рассказы» (1976), «Судьбы» (1979) жинақтарында туындылары жарық көрген.
«История в образах» (1981) тарихи-әдеби зерттеу жұмысының авторы.
1985 жылы, Жеңістің қырық жылдығына орай, «Их подвиг будет жить в веках» Қырғызстан жазушыларының үздік очерктер жинағы жарыққа шықты. Онда В. Деевтің үш шығармасы енген: «Огненные версты комбрига», «Пароль для связи «Тайфун» және «Три славы старшины».
1995 жылдан Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласында тұрады. 1996 жылы Қырғызстан Ғылым академиясы баспасынан «Памятники истории и культуры Бишкека» ұжымдық монографиясы жарыққа шығады. Онда В. Деевтің «Исторические памятники и памятные места города Бишкека» очеркі басылады. Сол жылы Өскемен қаласында, «Рудный Алтай» облыстық газетінде «Фиаско нового русского» және «Знакомая незнакомка» новеллалары жарияланады. Осы сәттен бастап В. Деев – газеттің тұрақты авторы болады. Жазушы очерктері - өлке тарихы, оның көрнекті тұлғалары жайлы сыр шертеді («Усть-Камень - причалов причал»; «Литературные прогулки по Пермитинско-Волковскому Усть-Каменогорску», «Литературный Усть-Каменогорск»). Сондай-ақ, ол «Писатели Георгий Гребенщиков, Александр Волков, Николай Анов и Ефим Пермитин на Рудном Алтае» (2006), «У Змеевой горы» (2007), «Разные времена» (2008), «Памяти непраздные метки» (2010) кітаптары мен «Памятные места русской литературы в Усть-Каменогорске» (2006) 32 буклеттік жинағының авторы.
2014 ж. 19 қазанда қайтыс болды.
В. И. Деевтің шығармалары
Произведения Деева В. И.
Кітаптар - Книги
Деев, В. И. Простреленные километры [Текст] : документальная повесть [о 385-ой Кричевской стрелковой дивизии] / В. И. Деев, Р. Г. Петренко. - Фрунзе : Кыргызстан, 1973.
Деев, В. И. У Медвежьего брода [Текст] : повести и рассказы / В. И. Деев. - Фрунзе : Мектеп, 1975.
Деев, В. И. История в образах [Текст] : (отражение в киргизской художественной литературе истории Киргизии периода Великой Отечественной войны) / В. И. Деев. - Фрунзе : Кыргызстан, 1981.
Деев, В. И. Памятные места русской литературы в Усть-Каменогорске [Текст] : набор из 32 буклетов / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ им. С. Аманжолова, 2005. - 1 обл. (32 буклета), ил.
Деев, В. И.Писатели Георгий Гребенщиков, Александр Волков, Николай Анов и Ефим Пермитин на Рудном Алтае [Текст] / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ им. С. Аманжолова, 2006 . - 146 c.
Деев, В.У Змеевой горы [Текст] : роман в новеллах / В. Деев. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ им. С. Аманжолова, 2007. - 234 с.
Деев, В. И. Разные времена [Текст] : повесть, рассказы, новеллы, очерки / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2008. - 352 с.
Деев, В. И. Памяти непраздные метки [Текст] : повести, рассказы, очерки / В. И. Деев. - Усть-Каменогорск : Шығыс Ақпарат, 2010. - 328 с.
Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдар
Публикации в периодических изданиях и сборниках
Деев, В. Жастық оты лауласа... [Мәтін] : [Облыстық жастар ісі жөніндегі басқарманың бөлім бастығы...жастарды жұмыспен қамтамасыз ету жөнінде] / Деев В. // Дидар. - 1994. - 25 қазан. - Б.13.
Деев, В. И. Александр Волков и народное образование Усть-Каменогорска и уезда [Текст] / В. И. Деев // Я вырос на Рудном Алтае : 120-летию Александра Мелентьевича Волкова посвящается: сборник материалов и очерков. - Усть-Каменогорск : КАСУ, 2011. - 119 с. - С. 68-72.
Деев, В. И. Надорвавшиеся эмоции[Текст] / В. И. Деев // Творчество Александра Романова, Валентина Балмочных в литературном контексте региона : материалы областной научно-практической конференции от 6 декабря 2013 года. - Усть-Каменогорск, 2013. - 118 с. - С. 28-40.
Әңгімелер - Рассказы
Деев, В. Фиаско "нового русского" [Текст] : рассказ / В. Деев // Рудный Алтай. - 1996. - 14 дек. - С 8.
Деев, В. Иван-поляк [Текст] : рассказ-быль / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 18 янв. - С 8.
Деев, В.Полонез Огинского; Последний бой рядового Барманкулова [Текст] : рассказы / В. Деев // Ақ Ертіс - Иртыш. - 2005. - № 1. - С. 75-83.
Деев, В. Лиловые заморозки осени [Текст] : рассказ / В. Деев // Ақ Ертіс. - 2009. - N 1. - С. 71-76.
Деев, В. Метка Миромхана [Текст] : рассказ / В. Деев // Нива. - 2014. - № 5. - С. 156-172.
Новеллалар - Новеллы
Деев, В. Две новеллы [Текст] / В. Деев // Ақ Ертіс=Иртыш. - 2007. - № 1. - С. 63-77. - Содержание: Побег навстречу любви; Семь фарсахов от смерти.
Деев, В. И. Гордый змеиногорец [Текст] : новелла / В. И. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 7. - С. 34-36.
Мақалалар, очерктер - Статьи, очерки
Деев, В.Как Голландия помогла России : были и легенды Алтая [Текст] : [история, геологическая разведка края в 18 в.] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 11 сент. - С 4.
Деев, В."Подкова" четырех генералов [Текст] : были и легенды Алтая : [история края 18 в., форпосты, пограничные линии] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 13 сент. - С 8.
Деев, В.Царская вотчина : были и легенды Алтая [Текст] : [история края 18 в., рудники, заводы] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 16 сент. - С 4.
Деев, В.Маркитанты и "челноки" прошлых веков : были и легенды Алтая [Текст] : [история края 18-19 в. в., торговля, торговые ярмарки] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 18 сент. - С 4.
Деев, В.Племя, ушедшее в никуда [Текст] : [из истории горно-рудной промышленности Алтая и древнем племени чудей] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1997. - 4 дек. - С 4.
Деев, В."Каменный цветок" [Текст] : [история камнерезного искусства Алтая; в т. ч. упоминание о риддерской брекчии (горной породе)] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1998. - 7 апр. - С 4.
Деев, В.Не щадя своих сил [Текст] : [о вкладе восточно-казахстанцев в победу в Великой Отечественной войне] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1998. - 7 мая. - С 5.
Деев, В.Какие мы наследники? [Текст] : [проблемы сохранности памятников истории и культуры в Усть-Каменогорске] / В. Деев // Рудный Алтай. - 1999. - 6 нояб. - С 2.
Деев, В.От "Звена Алтая" до "Феникса" [Текст] : [к 80-летию литературного объединения "Звено Алтая" города Усть-Каменогорска] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2001. - 10 февр. - С. 6.
Деев, В. И музы не молчали... [Текст] : [участие писателей Усть-Каменогорска в Великой Отечественной войне] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2002. - 9 мая. - С. 12.
Деев, В.И память прошлое хранит... [Текст] : [к 100-летию Народного дома] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2003. - 11 янв. - С. 15.
Деев, В.Литературный Усть-Каменогорск [Текст] : очерки истории развития региональной литературы / В. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 2. - С. 26-28.
Деев, В.Сто печатных лет Усть-Каменогорску [Текст] / В. Деев, А. Иванова // Семь дней. - 2007. - 6 дек. - С. 8.
Жеке жазушылар шығармашылығы жайлы
О творчестве отдельных писателей
Деев, В.Литературные прогулки по Пермитинско - Волковскому Усть - Каменогорску [Текст] : [об Усть-Каменогорске XІX века; об А. Волкове, Е. Пермитине, Е. Михаэлисе] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2000. - 29 янв. - С 4.; 19 фев. - С. 4.; 25 марта - С. 4.; 27 мая - С. 3.
Деев, В.Усть-Камень - причалов причал [Текст] : [о пребывании в Усть-Каменогорске писателя Георгия Дмитриевича Гребенщикова] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2000. - 18 нояб. - С. 5.
Деев, В.Александр Волков на Рудном Алтае [Текст] / В. Деев // Нива. - 2006. - № 7. - С. 137-154.
Деев, В.Все началось с «Охотничьего журнала» [Текст] : к 110-летию со дня рождения Ефима Пермитина / В. Деев // Мир искусства. - 2006. - № 11. - С. 5.
Деев, В. И. Георгий Гребенщиков в начале ХХ века [Текст] / В. И. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 4. - С. 36-42.
Деев, В. И. Жизнь и творчество А. М. Волкова [Текст] / В. И. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 8. - С. 31-37.
Деев, В. Песни, озаряющие степь [Текст] : [о поэтическом сборнике Серика Габдуллина «Седой тулпар»] / В. Деев // Рудный Алтай. - 2007. - 15 марта. - С. 6.
Деев, В.Писатель Николай Анов [Текст] / В. Деев // Вестник культуры. - 2007. - № 12. - С. 28-33.
Деев, В. "Недосказанные рассказы о счастье" Юрия Плеслова [Текст] / В. Деев // Ақ Ертіс. - 2010. - N 5. - С. 95-103.
Деев, В.Историческая тематика в творчестве Евгения Курдакова [Текст] / В. Деев // Нива. - 2014. - № 11. - С. 85-94.
В. И. Деев туралы әдебиет
Литература о Дееве В. И.
Вакуленко, В. По следам героев [Текст] : рецензия на книгу «Простреленные километры» / В. Вакуленко // Советская Киргизия. - 1973. - 19 октября.
Глебечук, А. Солдат, оживший на страницах книги [Текст] : рецензия на книгу «Простреленные километры» / А. Глебечук // Вечерний Фрунзе. - 1974. - 16 апреля.
Вакуленко, В. На подступах к главной теме [Текст] : рецензия на книгу «У Медвежьего брода» / В. Вакуленко // Комсомолец Киргизии. - 1975. - 8 марта.
Губарев, Н. На книжной полке «Иринкины рассказы» [Текст] : рецензия на книгу В. И. Деева / Н. Губарев // Вечерний Фрунзе. - 1976. - 9 апреля.
Захарова, Т. Новые издания о наших писателях [Текст] : [о книге В. И. Деева «Писатели Георгий Гребенщиков, Александр Волков, Николай Анов и Ефим Пермитин на Рудном Алтае» инаборе буклетов «Памятные места русской литературы в Усть-Каменогорске»] / Т. Захарова // Семь дней. - 2006. - 15 сент. - С. 2.
Несмелова, А. Своя тропа : творческие горизонты Владимира Деева [Текст] / А. Несмелова // Семь дней. - 2006. – 17 ноября. - С. 8.
Колдашева, А. Как создавалась книга о войне [Текст] : [о книге В. Деева «Памяти непраздные метки»] / А. Колдашева // Мәдениет жаршысы = Вестник культуры. - 2010. - № 9. - С. 9-12.
Иванова, А. Заповедник памяти [Текст] / А. Иванова // Нива. - 2014. - № 5. - С. 150-155.
Достоевский Ф. М.
- Жаңартылды 09.11.2022 10:03
Достоевский Фёдор Михайлович (1821–1881) – жазушы, орыс әдебиетінің классигі, ойшыл.
1821 ж. 30 қазанда (жаңа стиль бойынша 11 қараша) Мәскеуде дворян отбасында дүниеге келген. 1837 ж. әкесі үлкен ұлдарын К. Ф. Костомаров пансионына жібереді. Осы кезден бастап ағалы-інілі Михаил және Федор Достоевский Санкт-Петербургте тұрды. Осы жылы Ф. М. Достоевский әскери-инженерлік училищеге оқуға түседі.
Оқуда жүрген кезде Достоевский шетел ақындары – Гомер, Корнель, Бальзак, Гюго, Гёте, Гофман, Шиллер, Шекспир, Байронмен қатар, орыс ақын-жазушылары – Державин, Лермонтов, Гоголь және Пушкин шығармаларын оқыды.
1843 жылы автор Бальзактың «Евгения Гранде» шығармасын аударып, шығаруды қолға алды.
1844 жылы Федор Михайлович өзінің алғашқы «Бедные люди» 1844-1845) атты шығармасын жазады. Соңынан бұл шығармасы авторға үлкен даңқ әкеледі. Достоевскийдің «Бедные люди» романына В.Белинский және Н.Некрасов жоғары баға берді. «Бедные люди» романының мазмұнын халық жақсы қабылдады, дегенмен, келесі шығармасы түсінбеушілікке әкелді. «Двойник» (1845-1846) повесі ешқандай әсерсіз жазылып, тіпті сын айтылмайды.
1846 ж. қаңтар-ақпан айларында Достоевский сыншы Н. А. Майковтың әдеби ұйымында Иван Гончаровпен танысады.
1849 ж. 22 желтоқсанда Ф. М. Достоевский «Петрашевский ісіне» байланысты өлім жазасына кесіледі. Дегенмен, соңғы сәтте үкім өзгеріп, каторгалық жұмысқа жіберіледі. Достоевский өз сезімдерін «Идиот» романындағы князь Мышкиннің монологы арқылы жеткізген.
1850-1854 жж. жазушы Омскіге жер аударылып, жазасын өтейді. Кейін 1854 ж. Достоевскийді жетінші сібір батальонына қатардағы жауынгер етіп жібереді. Мұнда ол Шоқан Уәлиханов (белгілі саяхатшы және этнограф) және Мария Дмитриевна Исаевамен (бұрнғы шенеуніктің әйелі) танысып, ұнатады.
1857 ж. Мария Дмитриевнаның күйеуі қайтыс болған соң, Достоевский оған үйленеді. Достоевский отбасы Семейге (қазір Семей, Шығыс Қазақстан облысы) көшіп келеді.
Семейде (қазір Семей, Шығыс Қазақстан облысы) Достоевскийдің әдебиетке оралу мүмкіндігі пайда болады. Каторгадан кейін суреткер ретінде сынбаған жазушы, өзінің жазушылық тағдырына үлкен сенім артады.
Жазушының Семей кезеңі шығармашылығының ең биік шыңы болды. Оған алғаш рет белгілі әдебиеттанушы М.М. Бахтин назар аударды. Достоевскийдің Семейде жазған шығармаларында жаңа образдар, тақырыптар мен идеялар пайда болып, ол жазушының кемелді шығармашылық кезеңінде дами түседі.
Бірінші кезекте қағаз бетіне каторгада көрген бейнеті жайында «Заметки о погибшем народе» тараулары («Записки из Мертвого дома» романы) жазылды.
1859 ж. қаңтарда Достоевский «Дядюшкин сон» повесін аяқтайды. Онда ол жаңа «провинциалды тақырыпты» қозғайды. Омбы, Семей, Кузнецк, Барнаул – бұл қалалардың бір-бірінен айырмасы аз. Олардың өсек-аяңы, жанжалдары повесть оқиғалары өтетін Мордасов қаласын еске түсіреді. Повестің сюжеті адам намысын аяққа таптау және қорлауды суреттейтін күлкілі және ажуа-сықақ, үрей мен абыржуға құрылған.
Семейдегі повесі «Село Степанчиково и его обитатели» цензураға қарайлап жазылған шығарманың бірі. Бұл шығармасын көпшілік халық немқұрайлы қабылдады.
1859 ж. Достоевский отбасымен Семейден Петербургке көшеді. Соңынан бейресми бақылау қойылады.
1860-1866 жж. Петербургте ағасы Михаилмен бірге «Время», кейін «Эпоха» журналында жұмыс істейді. Осы кезеңде Федор Михайлович Достоевский «Записки из мертвого дома», «Записки из подполья», «Униженные и оскорблённые», «Зимние заметки о летних впечатлениях» шығармаларын жазады. 1864 ж. ағасы Михаил және әйелі қайтыс болады. Ол рулетка ойынынан ұтылып, қарызға батады. Жазушы өмірінің қиын кезеңдері басталады. Осы кезде Достоевский «Преступление и наказание» / «Қылмыс пен жаза» атты романын жазып, журналға жіберіп отырады. Өзі жазған шығармасына құқығын (баспагер Ф. Т. Стелловский пайдасына) жоғалтпау үшін, Федор Михайлович «Игрок» романын жазуға мәжбүр болады. Бірақ шама-шарқы азайған соң, стенографистка Анна Григорьевна Сниткинаны көмекке шақырады. Сонымен 1866 ж. «Игрок» романын 21 күнде жазып шығады. 1867 ж. Ф. М. Достоевский А. Г. Сниткинамен некелеседі. Олар «Преступление и наказание» романы үшін алған ақшаны жоғалтпау үшін шетелге шығады. Әйелі бірге шыққан саяхат туралы күнделік жүргізіп, оның қаржылық жағдайын жақсартуға көмек береді.
Өмірінің осы бір кезеңі Достоевский шығармашылығы үшін өте баянды болды. Достоевский әйелімен Новогород губерниясының Старая Русса қаласына көшіп келеді. Осы жылы «Бесы» романын жазады. Бір жылдан кейін «Дневник писателя», 1875 ж. – «Подросток» романын, 1876 ж. – «Кроткая» әңгімесін жазады. 1878 ж. Достоевский өмірінде ерекше оқиға болады, император Александр ІІ шақырып отбасымен таныстырады. Өмірінің соңғы екі жылында (1879-1880) жазушы ең үздік және негізгі шығармасы – «Братья Карамазовы» романын жазады.
1881 ж. 28 қаңтарда (жаңаша – 9 ақпан) Ф. М. Достоевский ұзаққа созылған науқастан қайтыс болады.
Федор Достоевскийдің ғұмырнамалық өмірбаяны оның көзі тірісінде танымал болғандығын көрсетті. Дегенмен, жазушы шығармалары қайтыс болғаннан кейін барынша жетістікпен кеңінен таралды.
1971 ж. 7 мамырда Семей қаласында Ф. М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музей-үйі ашылды.
1977 ж. музейдің жанына Д. Элбакидзенің «Ф. М. Достоевский и Ч. Ч. Валиханов» атты қола мүсіні орнатылды.
Жазушының көптеген шығармалары экрандалған.
Ф. М. Достоевскийдің Семей қаласында тұрған кезендегі жазған шығармалары
Произведения Достоевского Ф. М., написанные во время пребывания в Семее
Достоевский, Ф. М.Село Степанчиково и его обитатели [Текст] : [сборник] / Ф. М. Достоевский ; сост. Н. П. Утехин. - М. : Советская Россия, 1986. - 560 с. - Дядюшкин сон: с. 33 ; Село Степанчиково и его обитатели: с 157.
Достоевский, Ф. М. Полное собрание сочинений [Текст] : в 30 т. / Ф. М. Достоевский ; [Акад. наук СССР, Ин-т рус. лит. (Пушк. Дом) ; редкол.: В. Г. Базанов (гл. ред.) и др.]. - Л. : Наука, 1972 - 1990.
Т. 4 : Записки из Мертвого дома / [текст подгот. и примеч. сост.: И. Д. Якубович и др. ; ред. Ф. Я. Прийма]. - 1972. - 324 с.
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
Память о Федоре Достоевском [Электронный ресурс] : [сведения об увековечивании памяти русского писателя Фёдора Михайловича Достоевского] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Память_о_Фёдоре_Достоевском (18.01.2018)
Федор Михайлович Достоевский [Электронный ресурс]: [биография] // Образовака : сайт. – Режим доступа :http://obrazovaka.ru/alpha/d/dostoevskij-fyodor-mixajlovich-dostoevsky-fyodor-mikhailovich#ixzz54WaL3xPK (18.01.2018)
Федор Михайлович Достоевский [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Достоевский,_Фёдор_Михайлович (18.01.2018)
Федор Михайлович Достоевский [Электронный ресурс] // Мемориальный дом-музей Ф. М. Достоевского : сайт. – Режим доступа : http://dostoevsky.kz/fyodor-mihailovich-dostoevskii (18.01.2018)
Дінисламов Ф.
- Жаңартылды 14.03.2022 09:45
Дінисламов Фатих (1917-1965) - ақын, жазушы, аудармашы, сыншы.
1917 жылы Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы), Абай ауданы, Қарауыл ауылында дүниеге келген. Он алты жасында орталау мектепті бітіріп, Қызылорда қаласындағы «Ленин жолы» теміржол газетінде әдеби қызметкер болып істейді. Осы қалада кеңес сауда техникумын бітіріп, Алматыдағы журналистика институтында оқиды.
1940-42 ж. Республикалық радио комитетінде редактор, орта мектепте мұғалім болып қызмет істеген. 1944-49 жылдары бірыңғай шығармашылық жұмыспен шұғылданған.
1949 жылдан өмірінің ақырына дейін Қазақ көркем әдебиет баспасында редактор болып істеген. «Намыс»( 1944), «Семсер» (1948) деген өлең жинақтары «Сырлы көл» (1950) атты әңгімелер жинағы, «Ұшқын»атты повесі жарық көрді. Көптеген өлеңдер, әңгімелер мен повестер жазды. Ф. Дінисламов аударма ісімен де шұғылданған. Н. Гогольдің драмалық шығармаларын, А. С. Пушкиннің «Ұлы Петрдің арабы», «Пугачев тарихы» атты прозасын, А. Н. Островскийдің «Орман» пьесасын, А. П. Чеховтың әңгіме-повестерін, М. Горькийдің «Италия туралы ертегілерін» , С. Маршактың балаларға арналған «Мистер Твистер» деген поэмасын қазақ тіліне аударғын. Ол Грузия, Индия, Пәкістан жазушыларының біраз еңбектерін қазақ тіліне аударған.
Фатих Динисламов нағыз шығармашылық шағында, 1965 жылы 46 жасында дүние салды.
Ф. Дінисламов кітаптары
Книги Ф. Днисламова
Дiнисламов, Ф. Семсер. Өлеңдер жинағы [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1948. - 65 б.
Дiнисламов, Ф. Сырлы көл [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1950. - 124 б.
Дiнисламов, Ф. Ұшқын [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1954. - 85 б.
Дiнисламов, Ф. Күшiк пен мысық [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1959.- 8 б.
Дiнисламов, Ф. Қайсысын қалайсың: Сурет кiтап. Балалар үшiн [Мәтін] / Ф. Дiнисламов; сурет. Т. Говорова. - Алматы: Қазкөркемәдеббас, 1959. - 12 б.
Дiнисламов, Ф. Әңгiмелер [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1960. - 99 б.
Дiнисламов, Ф. Қайсысын қалайсың [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббасс, 1961. - 12 б.
Дiнисламов, Ф. Аю мен бала: Ертегi: Мектеп жасына дейiнгi балаларға арналған [Мәтін] / Ф. Дiнисламов.- Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1963.- 9 б.
Дiнисламов, Ф. Қоқиланған қораз. Ертек. Мектеп жасындағы кiшкене балалар үшiн [Мәтін] / Ф. Дiнисламов; сур. В.Безелюк. - Алматы : Жазушы, 1965. - 8 б.
Дiнисламов, Ф. Көл жағасында [Мәтін] : повесть / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Жазушы, 1966. - 188 б.
Дiнисламов, Ф. Көл жағасында [Мәтін]: повесть, әңгiмелер және өлеңдер / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Жазушы, 1966. - 187 б.
Ф. Дінисламовтың мерзімді басылымдардағы жарияланымдары
Публикации произведений Ф. Днисламова в периодической печати
Дiнисламов, Ф. Кiм ұмытпақ [Мәтiн] : өлең / Ф. Дiнисламов // Сталиншiл. - 1949. - 5 июнь.
Дiнисламов, Ф. Дiндарлықтың зардабы [Мәтін]: әңгiме / Ф. Дiнисламов // Қазақстан әйелдерi. - 1961. - N 4. - Б. 24-25.
Ф. Дінисламовтың Қазақстанның көрнекті тұлғалары жайлы кітаптары
Книги Ф. Днисламова о выдающихся личностях Казахстана
Дiнисламов, Ф. Әбiлхан Қастеев [Мәтін] / Ф. Дiнисламов. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1964. - 100 б.
Ф. Дінисламов аудармалары
Переводы Ф. Днисламова
Индия мен Пакистан әңгiмелерi [Мәтін]: жинақ / ауд. Ф. Дiнисламов. - Алматы, 1956. - 188 б.
Пушкин,А.С. Пугачевтiң тарихы ; Ұлы Петрдiң арабы [Мәтiн] / А.С. Пушкин; ауд. Ф. Дiнисламов. - Алматы, 1956.- 132 б.
Толстой, Л.Н. Әңгiме, ертегi мысалдар [Мәтін] / Л.Н. Толстой, ауд.Ф.Дiнисламов; суретшi К. Горовых. - Алматы: Қазкөркемәдеббас, 1961. - 80 б.
Алтын қуыршақ : Үндi ертегiлерi [Мәтін]/ ауд.: Ф. Дiнисламов, Р. Рүстембекова, Ш. Сүлейменова. - Алматы: Жалын, 1983. - 112 б.
Ф. Дінисламовтың мерзімді басылымдардағы аудармалары
Переводы Ф. Днисламова в периодической печати
Саудагер мен ұста [Мәтін]: Үндi ертегiсi / ауд. Ф. Дiнисламов // Қазақ әдебиетi. - 1958.- 23 май.
Ф. Дінисламовтың сын мақалалары
Критические статьи Ф. Днисламова
Дiнисламов, Ф. Жақсы ойлы жаңа кiтап [Мәтін] / Ф. Дiнисламов //Қазақ әдебиетi. - 1962. - 16 март. - А. Байтанаевтың «Асан» шығармасына сыни мақала.
Ф. Дінисламов туралы әдебиет
Литература о Ф. Днисламове
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010. - Б.
Литература Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник / Министерство связи и информации Республики Казахстан ; Комитет информации и архивов. - [Б. м.] : Аруна ; Алматы : Қазығұрт, 2010. - Б. 145.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / құрастырушы: С. Қамшыгер, Қ. Жұмашева. - Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009. - 124 б.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы, «Аруна Ltd» ЖШС», 2005. - 175 б.
Қазақстан жазушылары : ХХ ғасыр. Анықтамалық [Мәтін]. - Алматы. «Ана тілі» ЖШС. 2004. - 100 б.
Қазақстанның көркем әдебиеті [Текст] = Художественная литература Казахстана / отв. ред. Е. Айтбаев . - Алма-Ата, 1958. - 688 с.
Ф. Дінисламов шығармаларына сын мақалалар
Критические статьи на произведения Ф. Днисламова
Қалиев, С. Әсерлi әңгiмелер [Мәтін] / С. Қалиев // Октябрь туы. - 1961. - 13 январь.
Дөнентаев С.
- Жаңартылды 11.06.2019 09:26
Дөнентаев Сәбит (1894-1933) - ақын, журналист, аудармашы.
1894 жылы Семей губерниясы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы), Кереку уезi, Ақсу болысының №4 ауылында дүниеге келген. Павлодар қаласында медреседен білім алған. 1913 жылы «Қиялым» тұңғыш өлеңі «Айқап» журналында басылады. 1915 жылы Уфада алғашқы өлеңдер жинағы «Уақ - түйек» деген атпен шығады. 1916 жылы Екібастұз көмір кенінде жұмыс істейді. Ақпан төңкерісінен кейін Семей қаласындағы мұғалімдер курсын аяқтайды. 1919-1933 жж. оқу-ағарту ісімен шұғылданады. 1920-1921 жж. халық сотында қызмет атқарады. 1924 жылдан Семей қаласында «Қазақ тілі» газетінде жұмыс істеп, сонда өлең, очерктерін жариялап отырған. 1929 ж. Қазақ пролетар жазушылары қауымдастығына мүше болады. Ауыл өмірін сипаттайтын - «Балалықты сағыну» (1914), «Шілде» (1915), «Жәмилә қыз» (1915); кеншілердің ауыр еңбегі жайлы - «Екібастұз» (1916); «Қазақ тіліне» (1924), «Алты жылда» (1926), «Азат жетті» (1926) т.б. өлеңдердің авторы. «Әйел теңдігін қалай түсіну керек» (1924), «Саясат дүниесінде» (1924) т.б. мақалалар жазған. С. Дөнентаев И. А. Крылов, Ғ. Тоқай т.б. бірқатар шығармаларын қазақ тіліне аударған.
1933 жылы 23 (25) мамырда Семейде қайтыс болған.
1930 жылдан С. Дөнентаевтың туындылары оқулық пен хрестоматияларда басылып келеді. Ақын шығармалары қазақ әдебиетінен өзіндік орын алған.
1950 жылы Қазақ мемлекеттік әдеби баспасы қаламгердің таңдамалы өлеңдер жинағын жарыққа шығарды.
1957 жылы ақынның қазақ және орыс тілдеріндегі шығармаларының бір томдық академиялық басылымы шыққан.
С. Дөнентаев шығармашылығы жайлы Е. Ысмаилов, Б. Кенжебаев т. б. өздерінің ғылыми еңбектерінде жазған.
С. Дөнентаев шығармалары
Произведения С. Донентаева
Кітаптар – Книги
Дөнентаев, С. Өлеңдер [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1935. - 215 б.
Дөнентаев, С. Өлеңдер [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1950. - 33 б.
Дөнентаев, С. Шығармалар [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1957. - 463 б.
Дөнентаев, С. Оқушылар үшiн ескертпе [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Павлодар, 1962. - 312 б.
Дөнентаев, С. Бозторғай [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Жалын, 1985. - 144 б.
Дөнентаев, С. Бозторғай [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Мектеп, 1989. - 144 б.
Дөнентаев, С. Ұрпағыма айтарым [Мәтін] / С. Дөнентаев. - Алматы : Жалын, 1989. - 304 б.
Жиырмасыншы ғасыр басындағы әдебиет [Мәтін] : хрестоматия. - Алматы : Білім, 1994. - 352 б. - Сәбит Дөнентаев өлеңдері : б. 308-322.
Дөнентаев, С. Таңдамалы [Мәтін] / С. Дөнентаев / бас ред. Е. М. Арын ; ред. алқа: А. Алақанұлы, С. Баязитов, А. Құдабаев (құраст., жауап. ред.) т. б. . - Павлодар : ЭКО, 2011. - 88 б.
***
Донентаев, С. Избранное [Текст] : поэмы : пер. с каз. / предисловие Е. Исмаилова; составители: Б. Акмуханов, Е. Исмаилов. - Алма-Ата : Казгослитиздат, 1958. - 148 с.
Жинақтар басылымдар
Публикации в сборниках
Донентаев, С. [Стихи] [Текст] / С. Донентаев // Поэты Казахстана / вступ. ст., сост., биогр. справки и прим. М. М. Магауин. - Л. : Советский писатель, 1978. - (Библиотека поэта). - С. 411-424.
Донентаев, С. [Стихи] [Текст] / С. Донентаев // Поэты пяти веков : казахская поэзия XV-начала XX веков. - Алматы : Жазушы, 1993. - 334 с. - C. 262-267.
Донентаев, С. [Стихи] [Текст] / С. Донентаев // Назарова, О. В. Казахская литература : учебник-хрестоматия для организаций начального и среднего проф. образования. Ч. 1. / О. В. Назарова. - Астана : Фолиант, 2007. - С. 358-361.
Мерзімді басылымдардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях
Дөнентаев, С. Бiр коммунистiң қабыр тасына [Мәтін]: өлең / С. Дөнентаев // Жұлдыз. - 1960. - № 11. - Б. 41.
***
Донентаев, С. Вождю : в день рождения В. И. Ленина [Текст] : стихи : пер. с каз. / С. Донентаев // Простор. - 1960. - N 4. - С.6.
Донентаев, С. К октябрьским дням [Текст] : стихи / С. Донентаев // Простор. - 1960. - N 11. - С. 3.
Донентаев, С. Время чье? [Текст] : стихи / С. Донентаев; пер. с каз. Вл. Цыбин // Аманат. - 2007. - № 4. - С. 98-100.
Донентаев, С. Время чье? [Текст] : стихи / С. Донентаев // Аманат. - 2009. - № 2. - С. 135-136.
Донентаев, С. Время чье?; Заболевший лев; Серому псу; Детство; Жаворонок; Железо; Раскрепощенная Айша [Текст] : стихи / С. Донентаев // Литературный Казахстан. - 2010. - № 2. - С. 17-23.
С. Дөнентаев туралы әдебиеттер
Литература о Донентаеве С.
Кітаптар – Книги
Ысқақов, Б. Сәбит Дөнентаевтың ақындық жолы [Мәтін] / Б. Ысқақов. - Алматы : Мектеп, 1966. - 206 б.
Жұмалиев, Қ. Қазақ әдебиеті [Мәтін] : орта мектептің 9-класына арналған оқулық / Қ. Жұмалиев. - Алматы : Мектеп, 1987. - 160 б. - Сәбит Дөнентаев творчествосын оқыту : [Сәбит Дөнентаев туралы]. - б. 146-154.
Кенжебаев, Б. XX ғасыр басындағы қазақ әдебиеті [Мәтін] : жетінші кітап / Б. Кенжебаев. – Алматы : Білім, 1993. - 248 б. -Сәбит Дөнентайұлы (1894-1933) : б. 187-201.
Әуезов, М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы [Мәтін] / М. Әуезов. – Алматы : Ғылым, 2002 - 2011.
Т. 7 : Оқулықтар [Мәтін]. - Ғылым, 2002. - Сәбит Дөнентайұлы (1894-1933) : б. 448-457.
Ергөбек Қ. Арыстар мен ағыстар [Мәтін] / Қ. Ергөбек . - Астана : Таным, 2003. - 360 б. –Қазақ өлеңінің бозторғайы : [ Сәбит Дөнентаев туралы]. - б. 27-47.
Сәбит Дөнентаев [Мәтін] . – Павлодар : Кереку-Баян кітапханасы "Рухнама, 2003. - 126 б.
Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - 392 б. – Сәбит Дөнентаев : Б. 102.
Әуезов, М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы [Мәтін] / М. Әуезов. – Алматы : Жібек жолы, 2002 – 2011.
Т. 12 : Мақалалар, оқулық, әдеби мұра [Мәтін] : 1936-1938. - Жібек жолы, 2005. – Сәбит Дөнентаев : б. 66-68.
Сыдиықұлы, Қ. Өмір өрнектері [Мәтін] : таңдамалы зерттеулері / Қ. Сыдиықұлы. - Алматы, 2006. - 384 б. - Cәбит Дөнентаев: б. 259-283.
Қирабаев, С. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / С. Қирабаев. - Алматы : Қазығұрт, 2007.
Т. 8 . - Қазығұрт, 2007. - 448 б. - Сәбит Дөнентаев (1894-1933) : б. 394-112.
Умарова, Г. С. Қазақ әдебиетінің тарихы [Мәтін] : оқулық / Г. С. Умарова.. - Астана, 2007. - 244 б.– Сәбит Дөнентаев : б. 160-162.
Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 5 : Қазақстанның Ресейге бағыну кезіндегі тәлімдік ойлар және оқу-ағарту ісінің жайы, Алматы, 2008. - 448 б. – Сәбит Дөнентаев: б. 419-425.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - 127 б. – Сәбит Дөнентаев. – Б. 127
Нұрқатов А. Шығармалары [Мәтін] / А. Нұрқатов. – Алматы : Ана тілі, 2013.
Т. 4. - Ана тілі, 2013. - Сәбит Дөнентаев : б. 251-276.
Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Д. Қамзабекұлы. - Алматы : Сардар, 2014. - 528 б. – Дөнентаев Сәбит: б. 157-158.
Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Сабит Дөнентаев : б. 319.
***
Искаков, Б. И. Жизнь и творчество Сабита Донентаева [Текст] / Б. И. Искаков. - Алма-Ата, 1960. - 24 с.
Базарбаев, М. Литература, окрыленная Октябрем [Текст] / М. Базарбаев. - Алма-Ата, 1962. - 36 с.
Джумалиев, К. Очерки по истории казахской дореволюционной литературы [Текст] : учебное пособие / К. Джумалиев. - Алма-Ата : Мектеп, 1968. - 224 с.
Назарова, О. В. Казахская литература [Текст] : учебник-хрестоматия для организаций начального и среднего проф. образования. Ч. 1. / О. В. Назарова. - Астана : Фолиант, 2007. - 628 с. - Донентаев Сабит: с. 357.
Литература Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник. - Алматы : Аруна : Қазығұрт, 2010. - 528 с. - Донентаев Сабит: с. 146.
Сабит Донентаев (1894 - 1933) [Текст] // Звезды казахской литературы. Кн. 1/ сост. М. Ш. Шабжантаева. - Кокшетау : [Келешек - 2030], 2005. - С. 168-174.
Мерзімді басылымдардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях
Қабышұлы, Ғ. Бас кетсе де тартынба [Мәтін] : [С. Дөнентайұлының туғанына 100 жыл] / Ғ. Қабышұлы // Қазақ әдебиеті. - 1994. - 3 маусым. – Б. 6
Машақов, С. Демократия туын көтерген қаламгер [Мәтін] : [С.Дөнентаевтың туғанына 100 жыл толуына орай] / С.Машақов // Жас алаш. - 1994. - 28 шілде. – Б. 6.
Салқынбаев, М. С. Дөнентаев және "Калила мен Димна" кітабы [Мәтін] / М. Салқынбаев // ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы = Вестн. КазНУ. Сер. востоковедения . - 2006. - № 3. – Б. 100-105.
Нұғманбекова, Р. Сәбит Дөнентаевтың зираты қараусыз қалыпты [Мәтін] / Р. Нұғманбекова // Дидар. - 2009. - 16 қазан.- Б. 8.
Хибадуллина, А. Сәбит Дөнентаевтың журналистік қызметі [Мәтін] / А. Хибадуллина // Ақиқат . - 2010. - N 9. - Б. 120-123.
Бықай, Ф. Алыптардың серігі [Мәтін] : [С. Дөнентайұлы туралы] / Ф. Бықай // Егемен Қазақстан. - 2012. - 9 қазан. – Б. 12.
Мұхамедрақым, Р. Ұлыдан қалған ұрпақ ақын рухына тағзым етті [Мәтін] : [Сәбит Дөнентаевтың туғанына 120 жыл толуына орай ] / Р. Мұхамедрақым // Ертіс өңірі. - 2014. - 12 қараша. - Б. 3.
Мырзаханов, А. Қаламгердің зираты қайта жөнделді [Мәтін] : [С. Дөнентайұлының зираты туралы] / А. Мырзаханов // Семей таңы . - 2014. - 11 қараша. - Б. 2.
***
Дербисалин, Б. Живое наследие [Текст] : о С. Донентаеве // Советский Казахстан. - 1958. - № 10. - С.113-115.
Палу, Д. Сабиту Донентаеву - 115 лет [Текст] : имя в истории / Д. Палу // Семей вести. - 2009. - 24 дек. - С. 4.
Шакабаев, Р. Забытый писатель [Текст] : [о пребывании в г. Семей С. Донентаева] / Р. Шакабаев // Наше дело. - 2011. - 20 окт. - С. 8.
Шакабаев , Р. Поэт Прииртышья [Текст] / Р. Шакабаев // Наше дело. - 2014. - 17 апреля. - С. 6.
Шушмаркина, Л. К юбилею поэта [Текст] / Л. Шушмаркина // Вести Семей. - 2014. - 15 апреля. - С. 2.
Хаиргельдин, Д. Источник вдохновения [Текст] : [к 120-летию Сабита Донентаева] / Д. Хаиргельдин // Звезда Прииртышья. - 2014. - 26 апреля . - С. 3.
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
Дөнентаев Сәбит [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // bilimdiler.kz - Білімділер порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://bilimdiler.kz/kazakh_tili/4534-donentaev-sabit.html (23.02.2017)
Дөнентаев Сәбит (1894 -1933) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Ертістің Павлодар. Өңірінің әдеби картасы : сайт. – Пайдалану орны : http://map.pavlodarlibrary.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=62:2012-05-30-05-13-30&catid=6&Itemid=17&lang=kz (23.02.2017)
Сәбит Дөнентаев өлеңдері [Электрондық ресурс] : [өлеңдер] // bilim-all.kz_Білім алл - ақпараттық агентігі : сайт. – Пайдалану орны : http://bilim-all.kz/tag/olen?tag=Сәбит%20Дөнентаев%20өлеңдері (23.02.2017)
Сәбит Дөнентаев [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/Сәбит_Дөнентаев (23.02.2017)
Қазақша өлең: Сәбит Дөнентаев (Досыма жазғаным) [Электрондық ресурс] : [өлеңдер] // ZHARAR.com : сайт. – Пайдалану орны : https://www.zharar.com/xfsearch/Сәбит+Дөнентаев+өлеңдері/ (23.02.2017)
Хибадуллина, А. С. Сәбит Дөнентаевтың журналистік қызметі [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / А. С. Хибадуллина // abai.kz – ақпараттық порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://old.abai.kz/content/sebit-donentaevtyn-zhurnalistik-kyzmeti (23.02.2017)
Донентаев, Сабит [Электронный ресурс] : [биография] // wiki-linki.ru - поиск статей википедии и связей между ними : сайт. – Режим доступа : https://wiki-linki.ru/Citates/106844 (23.02.2017)
Донентаев, Сабит [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Донентаев,_Сабит (23.02.2017)
Сабит Донентаев (1894—1933) [Электронный ресурс] : [биография] // Казахская библиотека : сайт. – Режим доступа : http://bibliotekar.kz/biografii-kazahskih-pisatelei/sabit-donentaev-1894-1933.html (23.02.2017)
Сабит Донентаев биография [Электронный ресурс] // Сочинения, Рефераты. Доклады : сайт. – Режим доступа : http://referat5top.ru/index.php/biografii/428-sabit-donentaev-biografiya (23.02.2017)
Донентаев Сабит это: [Электронный ресурс] : [биографическая справка] // Академик : сайт. – Режим доступа : http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/85458/Донентаев (23.02.2017)
