Жанатайұлы К.

Жаңартылды 23.04.2025 10:07

Жанатайұлы Көкбай (1864-1927) – ақын, ағартушы, Абайдың шәкірті, Алаш қозғалысына ниеттес болды.

1864 жылы Семей уезі (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы), Мұқыр болысы, Тақыр өңірінде, Көкше руынан шыққан Еспай ауылында дүниеге келген. Көкбай Жанатаев – Абайдың шәкірті әрі жақын досы, қазақ әдебиетінде Абай дәстүрін жалғастырушы.

Көкбайдың балалық шағы өзі молдадан білім алған ауылда өтеді. Кейін Семей қаласындағы орыс приходскі училищесіне оқуға түседі (1878). Сонда үш сыныпты аяқтаған соң, медресеге түсіп, төрт жылдан соң, молда аттестатын алып, өз ауылына оралып, араб граматикасын оқытады. Өз қаражатына медресе салғызады (1901). Аталған медресе 1922 жылға дейін, 20 жылдан астам уақыт ауыл балаларына білім береді. Осы медреседен 300-ден астам адам сауатын ашқан. Кейбір дарынды шәкірттер тәлімгер әрі ұстаз Көкбай Жанатаевтың дәстүрін жалғастырған. Олардың қатарында көрнекті ақындар - Тайыр Жомартбаев, Есентай Бердин.

Қазан төңкерісінен кейін К. Жанатаев өз басшылығымен медресені жаңа үлгідегі мектепке айналдырады. Балаларға арнап «Араб тілінің грамматикасын» жазады.

1880 жылдан жас ақын Абаймен танысып, достасады. Бұл достық 25 жылға созылады. Абай кейбір өзінің өлеңдерін Көкбайдың атынан жариялаған. Абайдың «Жаз» өлеңі 1889 жылы «Дала уалаяты» газетінің № 7 санында Көкбайдың атынан жарық көрген.

М. О. Әуезов Көкбайдың қазақ әдебиеті тарихына қосқан баға жетпес үлесін ерекше атап өткен. Көкбай Абайдың көптеген өлеңдерін жаттап, кейін қағазға түсіріп, олардың түпнұсқа мәтінін қалыптастырған. К. Жанатаевтың Абайдың ортасы мен өміріне қатысты құнды деректерге толы жазбалары үлкен маңызға ие. Бұл деректер кейін М. О. Әуезовтың «Абай жолы» роман-эпопеясын, «Абай Құнанбаев» зерттеулер жинағын жазу барысында пайдаланылып, Абай шығармалары жинағына енгізілген (1939, 1939-1940 және т.б.).

Көкбай Жанатаев шығармашылығы ауқымды: айтыстар, эпиграммалар, арнау-өлеңдер, «Сабалақ», «Абылай», «Құлынды», «Наурызбай-Фатима», «Һарун Рашид» поэмалары және т.б. Ақынның «Әріпке», «Төребайға», «Молдабайға», «Дүтбайға», «Ағыбайға», «Оспанға», «Салдарға» сияқты өлеңдері белгілі. «Дүтбайға», «Мұсажанға», «Семей саудагерлеріне» шығармаларында ақын тапқыр сатирамен екіжүзділер мен парақорларды әшкерелейді. Көкбай Жанатаевтың суырып салма қасиеті оның айтыстарынан байқалады. Ол ақын әрі досы Әріп Тәңірбергеновпен, Кемпірбай ақын, Мұсағали, Жүнісхан, М. Дулатов, Абайдың немересі Әубәкірмен айтысқан. Ақынның маңызды туындыларының бірі – «Сабалақ» («Абылай»). Тақырыбы – Абылай ханның басшылығымен қазақтардың жоңғарларға қарсы шапқыншылығы.

Көкбайдың «Ленинге», «Абайға», «Тоғыз көк», «Кәрілік» сияқты әндері белгілі. Көкбай Жанатаев шығармаларының басым бөлігі қолжазба түрінде сақталған. Оның Жүнісханмен айтысы, Абай туралы естелігі жарияланған. Абайдың кейбір өлеңдері Көкбайға арналған – «Көкбайға» т.б.

1925 жылы ұзаққа созылған аурудан қайтыс болған.

 

К. Жанатайұлы шығармалары

Произведения Жанатаева К.

Кітаптар - Книги

Жанатайұлы, К. Шығармалары [Мәтін] / К. Жанатайұлы. - Алматы : Информ-Арна, 2001. - 192 б.

Жанатайұлы, К. Шығармалары [Мәтін] / К. Жанатайұлы . - Астана : Фолиант, 2011- ... .- (Алтай - Ертiс кiтапханасы)

Т. 1. Өлеңдер, айтыс-қағыстар, қисса-дастандар [Мәтін] / құраст. Ж. Әубәкiр. - 256 б.

 

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках

 

Жанатайұлы, К. Абайға : өлең // Бес ғасыр жырлайды. Т. 3 . - Алматы,1985. - Б. 114.

Жанатайұлы, К. Сабалақ [Мәтін] : Абылай хан туралы дастан / К. Жанатайұлы // Абай. - 1992. - № 3. - Б. 59-66.

Жанатайұлы, К. Әудем жер [Мәтін] : ән / К. Жанатайұлы // Семей таңы. - 1993. - 3 шілде.

Жанатайұлы, К. Алаш көсемiнiң ақтық сәтi [Мәтін] : [Ә. Бөкейханов өмiрiнiң соңғы күндерiнен деректер] / К. Жанатайұлы // Түркiстан. - 1995. - 17 мамыр.

Жанатайұлы, К. Абай туралы естелiк [Мәтін] / К. Жанатайұлы // Абай институтының хабаршысы.- 2011. - № 1. – Б. 19-24.

Жанатайұлы, К. Абай шын мағынасындағы мұсылман едi [Мәтін] / К. Жанатайұлы // Алаш айнасы. - 2011. - 10 тамыз. – Б. 4.

Жанатайұлы, К. Абай насихатының түпқазығы - адамшылық, ақтық, әдiлет болатын [Мәтін] / К. Жанатайұлы // Жұлдыздар отбасы. - 2014. - № 15. - Б. 40-41. - Автор, Абайдың шәкiрт досы ақын туралы жазғаны берiлген.

Жанатаев К. туралы әдебиеттер - Литература о Жанатаеве К.

К. Жанатайұлы туралы әдебиеттер

Литература о Жанатаеве К.

 

Көкбай Жанатайұлы (1863-1927) [Мәтін] // Дау шешедi дана сөз. - Алматы,1996. – Б. 214-215.

Әуезов, М. О. Абайтану дәрістерінің дерек көздері [Мәтін] / М. О. Әуезов. - Алматы : Санат, - 1997. - 448 с. – Көкбай Жанатайұлы (1861-1927): б. 106-107.

Әуезов, М. Көкбайдың ақындығы [Мәтін] / М. Әуезов // Мырзахметұлы М. Әуезов және Абай. - Алматы : Қазақстан, 1997. - 272 б. - Б. 236-244.

Абылқасымов, Б. Көкбай ақын [Мәтін] : көмекшi құрал / Б. Абылқасымов. – Алматы : РБК, 1998. - 56 б.

Әубәкір, Ж. Шындықтан басқа жолға түсе алмаймын [Мәтін] : Көкбай мұрасы хақында / Ж. Әубәкір. – Алматы : Информ-Арна, 2002. - 195 б.

Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Алаш : Ел-шежіре, 2005 - 2012.

Т. 4. Абай мұрагерлері. Естеліктер [Мәтін]. - Алаш, 2005. - Көкбай Жанатайұлы (1861-1925): б. 9-32.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш. - Семей : Талант, 2005. - Көкбай Жанатайұлы: б. 30-32.

Абылқасым, Б. Ш. Абай мектебiнiң көрнектi өкiлi [Мәтін] : Көкбай Жанатайұлының шығармашылығы жайлы / Б. Ш. Абылқасым // Шәкәрiм Құдайбердiұлының шығармашылығын зерттеудiң өзектi мәселелерi: Республикалық ғылыми-теоретикалық конференциясының материалдары (30-31 наурыз 2006 ж.). - Семей, 2006. - Б. 60-71.

Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Алаш : Ел-шежіре, 2005 - 2012.

Т. 6 : Мақалалар. Зерттеулер. Пікір хаттар [Мәтін] . - Ел-шежіре, 2008. - Көкбай ақынның әншілік өнері және «Әудемжер әні»: б. 21-31.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Арыс, 2009. - 544 б. - Жантайұлы Көкбай: б. 164-165.

Ердембеков, Б. Абайтану [Мәтін] : оқу құралы / Б. Ердембеков. - Астана : Фолиант, 2012. - 432 б. - Көкбай: б. 211-216.

***

Жиренчин, А. Абай и его русские друзья [Текст] / А. Жиренчин. - Алма-Ата : Наука КазССР, 1949. - [О поэте Кокбае Жанатаеве]: с. 114-116.

Гайнуллина, Ф. А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст] / Ф. А. Гайнуллина. - Семипалатинск, 2002. - Жанатаев Кокбай: с. 25.

Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с. - Кокпай Жанатев: с. 23.

Мақалалар - Статьи 

1987

Әуезов, М. О. Көкбайдың ақындығы [Мәтін] : [Абайдың шәкірті Көкбай туралы] / М. О. Әуезов // Жалын . - 1987. - № 1. - Б. 52-56.

1993 – 1999

Бейсенбаев, М. Өлеңдері мен өмірімен [Мәтін] : Көкбай ақын күндері / М. Бейсенбаев // Семей таңы. - 1993. - 22 шілде.

Мұртазин, Т. Көкбай ақын туралы кейбір деректер [Мәтін] / Т. Мұртазин // Семей таңы. - 1993. - 11 қыркүйек.

Мұхаметханов, Қ. Көкбай Жанатайұлы [Мәтін] : [ақын туралы] / Қ. Мұхаметханов // Семей таңы. - 1993. - 14 қазан.

Есентаев, Е. Көкбай ақындар зерттеушілердің есіне [Мәтін] / Е. Есентаев // Егемен Қазақстан. - 1994. - 19 шілде.

Тілеубекова, М. Көкбай ақын күндері [Мәтін] / М. Тілеубекова // Семей таңы. - 1994. - 24 тамыз.

Қаймолдаұлы, О. Мен көрген Көкбай ақын [Мәтін] : [Абайдың тұстасы Көкбай Жанатайұлы туралы] / О. Қаймолдаұлы // Қазақстан мектебі. - 1996. - № 11. - Б. 54-58; № 12. – Б. 65-67.

Қаймолдаұлы, О. Мен көрген Көкбай ақын [Мәтін] / О. Қаймолдаұлы // Қазақстан мектебi. - 1996. - № 11. – Б. 54-58.

Зұлхаров, Ғ. Әріптікі емес,Көкбайдікі [Мәтін] : ["Қандыжап"дастаны Көкбай Жанатаевтікі екені расталып отыр] / Ғ. Зұлхаров // Қазақ әдебиеті. - 1997. - 2 желтоқсан. - Б. 6.

Сейсенұлы, Д. Көкбай ақынның мұражайы ашылды [Мәтін] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 1997. - 25 қыркуйек.

Әубәкiров, Ж. Көкбай шығармашылығы М. Әуезов зерттеуiнде [Мәтін] / Ж. Әубәкіров // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 1998. - № 9-10. – Б. 93-97.

Әубәкір, Ж. Көкбай ақын ұлы ұстазы хақында [Мәтін] : [Абай Құнанбаев жайында] / Ж. Әубәкір // Семей таңы. - 1998. - № 23 шілде. - Б. 11. - ақын Көкбай туралы.

Мұртаза, Т. Ж. Көкбай менiң нағашым едi [Мәтін] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] / Т. Ж. Мұртаза // Абай. - 1999. - N 4. – Б. 56-60.

 

2000 – 2008

Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар [Мәтін] : [тарихи роман] / К. Оразалин // Жұлдыз. - 2000. - №6. - Б. 56-103. - Романда Абайдың шәкірттері Шәкәрім, Көкбай, Мекайіл,Әлихан өмірлері жайында көптеген мағлұматтар берілген.

Оразалин , К. Ғасырдан озған жылдар [Мәтін] / К. Оразалин // Абай. - 2000. - № 1. - Б. 74-79. - Көкбай туралы.

Жүнiс, Қ. Көсiле жырлайтын Көкбай ақын [Мәтін] : [Абайдың шәкiртi Көкбай Жанатайұлының 140 жасқа толуына орай] / Қ. Жүніс // Дидар. - 2002. - 20 қаңтар. – Б. 4.

Әйнекбайұлы, С. Ұлы Абайдың шәкiртi [Мәтін] : Көкбай Жанатайұлының туғанына 140 жыл / С. Әйнекбайұлы // Орталық Қазақстан. - 2004. - 16 наурыз. – Б. 12.

Айсана, Қ. Шыңғыс өңіріндегі шешендік сөз өкілдері [Мәтін] / Қ. Айсана // Семей таңы. - 2005. - 28 қазан. - Б. 4. - Импровизатор ақын Көкбай туралы.

Оразғалиева, Л. М. Абайдың ақын шәкiрттерi тiлiндегi метонимияның көркемдiк-стильдiк сипаты: ақын Көкбай Жанатайұлының шығармашылық ерекшелiктерi [Мәтін] / Л. М. Оразғалиева // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестник КазНУ. Серия филологическая. - 2006. - № 8. - Б. 171-173.

Жандос, Ә. Шәкiртi - Абай ақын, аты Көкбай [Мәтін] / Ә. Жандос // Шәкәрiм әлемi. - 2006. - № 3. – Б. 41-46.

Әубәкiр, Ж. Дана ақынның дара шәкiртi [Мәтiн] : Көкбай Жанатайұлының туғанына 145 жыл / Ж. Әубәкір // Семей таңы. - 2006. - 14 қыркүйек. – Б. 3.

Иманғали, М. Дана ақынның дара шәкiртi [Мәтiн]: Көкбай Жанатайұлының ұрпақтары жайында не бiлемiз? / М. Имағали // Жас Қазақ. - 2006. - 26 қыркүйек. – Б. 9.

Абылқасым, Б. Абай мектебiнiң көрнектi өкiлi [Мәтiн] : Көкбай Жанатайұлы / Б. Абылқасым // Шәкәрiм әлемi. - 2006. - № 1. – Б. 76-83. - Библиогр.: 7 атау.

Ердембеков, Б. "Абайдан сабақ алдым бала жастан..." [Мәтін] / Б. Ердембеков // Абай. - 2008. - № 1. – Б. 60-68. - Абайдың шәкiртi Көкбай ақынның өлеңдерi жайлы.

2010 - ...

Ердембеков, Б. Абай айналасындағы ән өнері [Мәтін] : [Абай жанындағы ән өнерінің өкілдері Көкбай, Шәкәрім жайлы] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2010. - 11 наурыз. - Б. 3.

Ибрагимов, Т. Заманды түзетпейді кісі билеп [Мәтін] / Т. Ибрагимов // Семей таңы. - 2011. - 15 наурыз. - Б. 3. ; 22 наурыз. - Б. 5 ; 29 наурыз. - Б. 5 ; 13 қыркүйек. - Б. 4. - Абай және шәкірті Көкбай ақын жайлы естелік.

Әубәкір, Ж. Жанатай - әкем аты, атым - Көкбай [Мәтін] / Ж. Әубәкір // Семей таңы. - 2011. - 30 тамыз. - Б. 3.

Әбенов, Ш. Көкбай ақын [Мәтін] / Ш. Әбенов // Семей таңы. - 2011. - 13 қыркүйек. – Б. 4.

Ердембеков, Б. Абай мен Көкбай [Мәтін] / Б. Ердембеков // Ақиқат. - 2011. - № 10. - Б. 52-57.

Абайдың Көкбайға риза болуы [Мәтін] // Абай. - 2014. - № 6. - Б. 95.

***

Жунусова, М. Любимый ученик поэта и мыслителя [Текст] : [беседа с научным сотрудником музея-заповедника Абая о Кокбае Жанатаеве] / М. Жунусова; записала Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2011. - 9 сент. - С. 7.

Азмухамбетов, Ш. Возвращается то, что было утрачено [Текст] : [о Кокбайских чтениях в Абайском районе] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2013. - 26 янв. - С. 5.

Ибраева, У. А. Поэтическое окружение Абая [Текст] / У. А. Ибраева // Вести Семей. - 2016. - 9 февраля. - С. 4. - Об учениках Абая, в том числе о Кокбае Жанатаеве.

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

Абай шәкірттерінің өз бағасын алар кезі жетті [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

Көкбай жайлы құнды құжат табылды [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

«Cорлы Көкбай жылайды, жалайды да жырлайды...» [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

Көкбайдың мешіт-медресе ашқаны рас па? [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

Көкбай қалай қайтыс болған? [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

«Әудемжердің» әуресі [Электрондық ресурс] : [Көкбай Жанатайұлы туралы] // Алаш айнасы : сайт. - Режим доступа : http://alashainasy.kz/userdata/editions/pdf/ebdefac885d3f62fab2a24abbc94b20b.pdf (04.02.2017)

 

Жанғалиев Т.

Жаңартылды 25.09.2024 16:38

Жанғалиев Төлеген (1950 ж.) - ақын, журналист, қоғам қайраткері, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі.

1950 жылы 27 қаңтарда Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Қарауыл ауылында дүниеге келген. Семей педагогикалық институтын (1973, Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті), Алматы жоғары партия мектебін аяқтайды. 1982-1999 жж. – Абай аудандық партия комитетінің идеология бөлімінің хатшысы, аудан әкімінің мәдениет ісі жөніндегі орынбасары болған.

1999 ж. Төлеген Жанғалиев Қарауыл ауылында «Ақсұңқар» гимназия жанынан поэтикалық сынып ашады. 2002 жылы аталған сыныпқа көрнекті ақын, драматург, жазушы, композитор Мерғали Ыбыраев есімі беріледі.

Т. Жанғалиевтің өлеңдер циклі "Қарлығаш" (1978), " Сәт сапар" (1980), "Тоғыз перне" (1981) поэтикалық жинақтарына енген. "Шыңғыстау шындығы" (1992), «Оңалған ойдың сәулесі» (1996), «Жүрегім сөйлеп тұрғанда» (1982), «Атом мен ақын» (1999), «Біз жұмаққа бармаймыз» (1988), «Баба жайлы балладалар» (2001), «Тілсіздің тілі» (2003) жыр жинақтары мен «Матаев» эссесінің (2008) авторы.

Республикалық «Абай» журналы, «Егемен Қазақстан», «Семей таңы» және «Ертіс өңірі» газеттерінде туындылары жарық көреді.  

Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі, «Шығыс Шұғыласы» республикалық ақындар сайысы мен Республикадағы жалпы білім беретін оқу орындары оқушылары арасында республикалық Абай оқулары сайысының төрешілер алқасы мүшесі,

Абай ауданының Құрметті азаматы.

"Жігер" республикалық жас ақындар фестивалінің (1978), Жамбыл атындағы Халықаралық әдеби сыйлықтың (1996), Шығыс Қазақстан облыс әкімі сыйлығының лауреаты. Шығыс Қазақстан облысы ақындар сайысының бас жүлдесін алған, Ы. Алтынсарин атындағы төсбелгінің иегері. Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген мәдениет қайраткері.

 Т. Жанғалиев  шығармалары

Произведения Жангалиева Т.

Кітаптар - Книги

 

Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі [Мәтін] : (өлеңдер жинағы) / Т. Жанғалиев. -Өскемен, 1994. - 85 б.

Жанғалиев, Т. Шыңғыстау шындығы [Мәтін] : (өлеңдер, балладалар, дастандар) / Т. Жанғалиев. - Алматы, 1992. - 128 б.

Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі [Мәтін] : өлеңдер жинағы / Т. Жанғалиев. - Өскемен, 2003. - 85 б.

Жанғалиев, Т. Нұрлы ту [Мәтін] / Т. Жанғалиев. - Семей, 2011. - 302 б.

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Мақалалар - Статьи

1990 - 1999

 Жанғалиев, Т. Абайдың 100 жылдығы қалай өтiп едi? [Мәтін] : [Семей облысы шежiресiне кiрген оқиға] // Семей таңы. - 1990. - 20 қазан.

Жанғалиев, Т. Ұлықбектің Кераты [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - № 7. - Алматы : Дәуір, 1993. - Б. 63-66.

Жанғалиев, Т. «Баба» деп қойдым атыңды [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1998. - 15 қазан.

Жанғалиев, Т. «Аңдар мен адамдар» атты кітаптан [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Сарыарқа. - 1998. - 22 сәуір.

Жанғалиев, Т. Ақын рухымен сырласу. Көр қазушыға күбір [Мәтін] : (жыр дәптерінен) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 28 қазан.

Жанғалиев, Т. "Жоғалған өзен" жанашырлық тапты [Мәтін] : [жуық арада жарық көрген семейлік ақын, жазушы, драматург М. Ибраевтың екі томдық романы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 8 қыркүйек. - Б. 11.

2000 - 2009

Жанғалиев, Т. Ақындар жүр Ертістің жағасында... [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Арна. - 2000. - 12 мамыр.

Жанғалиев, Т. Елі сыйлаған Ерекең [Мәтін] : [Абай ауданындағы Қараауыл гимназиясының директоры Ерлан Молдағалиұлы Имаханов туралы] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2002. - №3. - Б. 3.

Жанғалиев, Т. Жақсы дәстүр жалғаса береді [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Педагогический мир. - 2002. - қаңтар. - Б. 8.

Жанғалиев, Т. Меценат Медғат [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім [Мәтін] : [Кәмен Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12.

Жанғалиев, Т. Қайран менің қайраулы қызыл тілім... [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 22 сәуір. - Б. 11.

Жанғалиев, Т. Меллат [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 13 мамыр. - Б. 10.

2010 - ...

Жанғалиев, Т. Апыр-ай, алпыс деген мына жас па? [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2010. - 3 ақпан. - Б. 18.

Жанғалиев, Т. Шәкiрдей эпик ақын жоқ қазiр[Мәтін] / Т. Жанғалиев, әңг. Ж. Жұмакүлбай // Алаш айнасы. - 2011. - 14 қыркүйек. – Б. 7. - Композитор, эпик ақын Ш.Әбенұлы туралы сұхбат.

Жанғалиев, Т. Елбасыға бата берген абыз ақынның ақиқаты әлі айтылған жоқ [Мәтін] : [ақын Шәкір Әбеновтың туғанына 110 жыл толуына орай.] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2011. - 21 қыркүйек. - Б. 12.

Жанғалиев, Т. Шәкiр ақын мен Әзағаң [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 21 наурыз. – Б. 6. - Ақын Ш. Әбенов пен Ә. Нұршайықов туралы естелiк.

Жанғалиев, Т. Абай елiнiң әкiмi [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Алаш айнасы.- 2013. - 11 қыркүйек. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Абайды тану - Алланы тану [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2014. - № 2. - Б. 3-5

Жанғалиев, Т. Келiстi азаматтың кеңiстiгi. Халық қалаулысы [Мәтін] : эссе / Т. Жанғалиев // Мәслихат = Маслихат. - 2015. - № 1/2. – Б. 55-61.

Жанғалиев, Т. Шәкір ақынның батасы [Мәтін] : [халық ақыны Ш. Әбеновтың туғанына 115 жыл] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 2016. - 6 мамыр. - Б. 21.

Өлеңдер - Стихи

1968  - 1985

Жанғалиев, Т. Ленин [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1968. - № 10. – Б. 7.

Жанғалиев, Т. Гүлдер [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1971. - № 7. – Б. 23.

Жанғалиев, Т. Алдымнан Алатау боп көрнедi [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1977. - 24 қараша.

Жанғалиев, Т. Ақынмен тiлдесу [Мәтін] : өлең // Семей таңы. - 1985. - 10 тамыз.

1995 - 1999

Жанғалиев, Т. Абаймен сырласу: "Жамантайдың баласы Көжек деген"...; "Қайран сөзiм қор болды-ау"...; "Болыс болдым мiнеки"...; "Күңгiрт көңiлiм сырласар"...; "Көптiң аузын күзетсең "...; "Сап" [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 1995. - № 5-6. – Б. 26-30.

Жанғалиев, Т. Оңалған ойдың сәулесi заң және билiк тақырыбы [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Абай. - 1996. - № 2. – Б. 93-94.

Жанғалиев, Т. Біз жұмаққа бармаймыз-ау, бармаймыз [Мәтін] : (толғау) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 5 сәуір.

Жанғалиев, Т. "Ойлы адамға қызық жоқ": Байлық та берме, бақ берме; Қасапханадағы сәйгүлiк; Қысым келсе; Соқыр [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 1997. - 25 қараша. – Б. 10-11.

Жанғалиев, Т. Өмірмен өңдес өлеңдер [Мәтін] : [жерлес ақын М. Оспановтың "Сандықтас" атты кітабы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 1 қараша. - Б. 8.

Жанғалиев, Т. "Баба" деп қойдым атыңды [Мәтін] : [жыр дәптерден] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1998. - 22 қазан. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Үшінші нәубет. Атом мен ақын [Мәтін] : (өлеңдер) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1999. - 15 шілде.

Жанғалиев, Т. Ағаға ақталу; Мерғали; Еліме [Мәтін]: жаңа жырлар / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - № 20-26 мамыр. - Б. 3.

Жанғалиев, Т. Астағфирулла [Мәтін] : [баллада. Ақын өмірінен мағлұмат бар] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 9 қараша. - Б. 4.

Жанғалиев, Т. Атом мен ақын [Мәтін] : [Семей полигоны жайлы өлең] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 21 шілде. - Б. 11.

Жанғалиев, Т. Жел мінез. Қалтақбасқа хат [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 2 наурыз. - Б. 4.

Жанғалиев, Т. Күдік. Біз. Ағайынға арыз [Мәтін] : [өлеңдер] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 17 қараша. - Б. 9.

2000 - 2009

Жанғалиев, Т. Баба жайлы баллада [Мәтін] : [Ақын Ш.Әбеновке арналады] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2000. - № 4. – Б. 71-73.

Жанғалиев, Т. Шәкір-баба жайлы балладалар [Мәтін] : [баллада] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2000. – 21 шілде. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Семейлiктер сертi [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2002. - 26 сәуiр. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Жанталас [Мәтiн] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 7 қыркүйек. – Б. 12.

Жанғалиев, Т. Көктем сайын күркiреп қозғаламын: Қала ақыны мен дала ақыны; Шам [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 11 мамыр. – Б. 12.

Жанғалиев, Т. Меценат Медғат [Мәтін] : лирикалық дастан / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. – Б. 9.

Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім [Мәтін] : [жазушы К. Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12.

2011 - ...

Жанғалиев, Т. Нұрлы ту [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2011. - 5 сәуiр. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы [Мәтін] : ақын, сазгер, драматург марқұм Мерғали Ибрашев туралы / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 13 маусым. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан - Астанам [Мәтін]: "Байтақ елім - бақытым" деген атпен 1 желтоқсан - Тұңғыш Президент күні құрметіне арналған жыр доасында бірінші бәйге алған өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 1 желтоқсан. - Б. 19.

Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан – Астанам [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 2012. - № 12. – Б. 4-5.

Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы [Мәтін] : поэма / Т. Жанғалиев // Ыбыраев, М. Шығармалары. - Астана : Фолиант, 2013-... . - 312 б. - (Алтай-Ертіс кітапханасы).

Т. 1 : Жұмбақ жолаушы : өлеңдер мен толғаулар, поэмалар, пьесалар. - Б. 189-202.

Жанғалиев, Т. Ең қиынға жұмсайтын Жуковындай [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Бердібектің берекелі белестері. - Алматы : Қаламгер, 2013. - Б. 203-205.

Жанғалиев, Т. Маңдайға жазбағанның бәрi жалған... [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Педагогика және оқушы психологиясы. - 2013. - № 4. – Б. 31-32.

Жанғалиев, Т. Сыр : Қарқуар ; Қасапханадағы сәйгүлiк ; Тәубе ; Қала ақыны мен дала ақыны ; Күлкiңдi, қалқам, сыйлай сал ! [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2013. - 28 наурыз. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Тойға – толғау [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 2 желтоқсан. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Абайды тану - алланы тану [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - № 2. - Семей : PRІNTMASTER, 2014. - Б. 93-95 б.

Жанғалиев, Т. Мұқым Алаш жұртының мұрасындай...: Мұқағалидiң бәкiсi ; "Пленник шал" [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 2015. - 25 қыркүйек. - 1 қазан. – Б. 8.

 Эссе

 Жанғалиев, Т. Келбет кеңiстiгi [Мәтін] : эссе / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 30 қыркүйек. – Б. 6.

 Очерк

 Жанғалиев, Т. Капитан Ақыбаев [Мәтін] : очерк / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2015. - 27 қазан. - Б. 6.

 Т.  Жанғалиев туралы әдебиет

Литература о Жанагалиеве Т.

Кітаптар - Книги

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Жанғалиев Төлеген: б. 32-33. 

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / құраст. С. Қамшыгер; Қ. Жұмашева. - Алматы : Ан Арыс, 2009. – Жанғалиев Төлеген: б. 159.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Жанғалиев Төлеген: б. 140.

 

***

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст] : учебное пособие / Ф. А. Гайнуллина. - Семипалатинск, 2002. - Жангалиев Толеген:с. 136.

Литература Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна, 2010. - Жангалиев Толеген:с. 183.

Мақалалар - Статьи

Оспанов, Т. Талғампаз ақын [Мәтін] : («Шыңғыстау шындығы» Жанғалиев Төлегеннің кітабы туралы) / Т. Оспанов // Семей таңы. - 1992. - 25 тамыз.

Жүніс, Қ. Ақынның жыр кеші [Мәтін] : [ақиық ақын Жазушылар одағының мүшесі Т. Жанғалиевтің шығармашылық кешінен] / Қ. Жүніс // Дидар. - 1999. - 4 желтоқсан. - Б. 4.

Қабиденұлы, М. Өмірі өлеңмен өрнектелген [Мәтін] : [ақын Т. Жанғалиев - 50 жаста] / М. Қабиденұлы // Семей таңы. - 1999. - 18 қараша. - Б. 9.

Мұқанова, Г. Ақындық пен әкімдіктің жүгін қатар арқалаған [Мәтін] : [ақын, Абай ауданы әкімінің орынбасары Т. Жанғалиевпен өткен кездесу кешінен] / Г. Мұқанова // Семей таңы. - 1999. - 17 наурыз. - Б. 2. 

Серікқалиұлы, 3. Төлеген Жанғалиев - 50 жаста [Мәтін] / З. Серікқалиұлы // Семей таңы. - 1999. - 1 қараша.

Қаңтарбаев, Ә. Бабаларынан бата алған ақын [Мәтін] : [Төлеген Жанғалиевтің "Баба жайлы балладалар" атты жыр жинағы туралы] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2001. - 19 маусым. - Б. 4.

Қасымжанұлы, С. Жас жүрек жайып саусағым [Мәтін] : немесе абайлық жас ақындардың "Алқызыл желкені" / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2004. - 12 ақпан. - Б. 17. - Жанғалиев Төлеген туралы.

Бәшей, К. "Ойланшы сыртын қойып, сөздің ішін..." [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Бәшей К. // Ертіс өңірі. - 2005. - 20 қазан. - Б. 5.

Сарсембайқызы, Ғ. Күн түспеген көңілден күнгей көшер [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ғ. Сарсембайқызы // Дидар. - 2006. - 29 сәуір. - Б. 6.

Махметов, С. Ақын [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / С. Махметов // Ертіс өңірі. - 2010. - 27 қаңтар. - Б. 12.

Мұратбекқызы, А. Ақынмен кездесу [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / А. Мұратбекқызы // Ертіс өңірі. - 2010. - 13 қаңтар. – Б. 2.

Рахметова, Ж. Ақындар елінде [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ж. Рахметова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2013. - № 7. - Б. 88-92.

Сейсенұлы, Д. Ауылдағы ақындық мектеп [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 12 қаңтар. - Б. 6.

Мәкенова, Б. Төлеген ақынның жыр кеші өтті [Мәтін] : [ақын Т. Жанғалиевтің жыр кеші өтті] / Б. Мәкенова // Дидар. - 2015. - 13 наурыз. - Б. 20.

"Алпыс бестің асуы" - ақын жыры асылы ! [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] // Абай елі. - 2015. - 25-31 қаңтар. - Б. 5 . 

Жанболатұлы М.

Жаңартылды 06.09.2022 07:11

Жанболатұлы Молдабек (1936 ж.) – қоғам қайраткері, журналист, шежіреші, Қазақстан журналистер одағының мүшесі.

1936 ж. 7 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысы  Абай ауданы Орда ауылында туған.1958 ж. Семей педагогикалық училищесін (қазіргі М. О. Әуезов атындағы Семей педагогикалық колледж), 1962 ж. Семей педагогикалық институтын (қазіргі Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік педагогикалық университет), 1947 ж. Алматы жоғарғы партия мектебін бітірген.

1958-1972 жж. Абай ауданындағы Абай атындағы орта мектепте мұғалім, аудандық комсомол комитетінің хатшысы, аудандық мәдениет бөлімінің меңгерушісі, аудандық атқару комитеті төрағасының орынбасары, 1974-1986 жж. Ақсуат аудандық партия комитетінің бөлім меңгерушісі, 1986-1988 жж. аудандық оқу бөлімінің, облыстық оқу бөлімінің инспекторы Семейдегі Шәкәрім атындағы орта мектептің директоры, 1988- 1996 жж. Жаңасемей аудандық кеңес атқару комитеті төрағасының 1- орынбасары қызметтерін атқарды.

1996 жылдан бері дербес зейнеткер. Облыстық тіл комитетінің, «Абай» журналының ғылыми қызметкері, 1964-1997 жж. Абай, Ақсуат (қазіргі Тарбағатай ауданы), Жаңасемей аудандарында партия-кеңес органдарының мүшесіболып сайланған. Абай ауданында «Абай» Халық театрын, «Қаламқас» ән-би ансамблін құрды. Аудандағы тарихи – өлкетану мұражайын ашып, Абайдың 123, 150 жылдық мерейтойларының бағдарламасын жасап, ұйымдастырушылардың бірі болды. Абайдың Жидебайдағы мұражайын күрделі жөндеуден өткізуге мұрындық болды. Абайдың 150 жылдық мерейтойына арнайы тігілген 1356 қазақ үйді көріп бағалаған комиссияға төрағалық еткен. Ақсуатта «тарихи өлкетану мұражайы», Ақсуат ұлттық халық аспаптар оркестрін құрды. Жаңасемей ауданында тұңғыш рет оқушылар айтысын өткізді. Облыста ең алғашқы рет «Наурыз» мерекесін 2-3 күндік бағдарламамен, татардың «сабан той» үлгісінде жүргізді. Семей теледидарында екі жылда 24 тақырыпта «Өнеге» хабарын ұйымдастырды. Облыстық, республикалық баспасөз беттерінде жүздеген мақалалары жарияланып, «Таным, талғам, тағылым» (1997), 6 томдық «Тобықты –Шыңғыстау шежіресі» (2002-2004), «Әнет баба» (2011), «Би ата» (2012) атты еңбектері жарық көрген.   

 

 

М. Жанболатұлының құрастыруымен жарық көрген кітаптар

Книги вышедшие с участием М. Жанболатулы

 

Жанболатұлы, М.Таным. Талғам. Тағылым. [Мәтін] / М. Жанболатұлы. - Алматы, 1996.- 122 б.

Жанболатұлы, М.Өнегелi өмiр[Мәтін] : деректi повесть / М. Жанболатұлы.- Алматы : Дәуiр, 1999.- 224 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін] : көп томдық. 1-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2004. - 519 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін] : көп томдық. 2-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2004. - 423 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін] : көп томдық. 3-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2004. - 423 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін] : көп томдық. 4-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2008. - 559 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін] : көп томдық. 5-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2008.- 346 б.

Жанболатұлы, М. Тобықты - Шыңғыстау шежiресi [Мәтін]: көп томдық. 6-том / М. Жанболатұлы. - Алматы, 2008. - 612 б.

Жанболатұлы, М. Әнет баба [Мәтін] : тарихи-танымдық толғамдар, ғибратты әңгiмелер мен арнаулар жинағы / М. Жанболатұлы. - [Алматы], 2011. - 367 б.

Тобықты Мамай батыр, би [Мәтін] / құраст.: М. Жанболатұлы. - Алматы, 2015. - 340 б.

 

 

М. Жанболатұлының мерзімді басылым беттерінде жарық көрген мақалалары

Статьи М. Жанболатулы  опубликованные на страницах периодической печати

 

Жанболатұлы, М. Оқыған азаматты оқығанда [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Абай.- 1998. - № 2. - Б. 66-68.

Жанболатұлы, М. Мен бiлетiн Нұрекең [Мәтін] : [Елбасы Н. Назарбаев туралы] / М. Жанболатұлы // Қазақ Елi. - 2003. - 12 мамыр. - Б. 5.

Жанболатұлы, М. Той туралы толғансақ [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Семей таңы. - 2005. - 4 қараша (44). - Б. 13.

Жанболатұлы, М. Ата салтың - асыл қазынаң : халықтық педагогиканың тамыры, жетi атаның ұлттық рухты бiрiктiрудегi ролi туралы қытай аңызының мәнiн түсiну, американдықтарға көзсiз елiктеудiң тектiлiктен алыстатады дейдi қарт ұстаз " [Мәтін] / М. Жанболатұлы, әңг. М. Иманғали // Сынып жетекшiсi = Классный руководитель.- 2005. - № 1. - Б. 18-20.

Жанболатұлы, М. Мен ұлтсыздандыруға қарсы күрестiм [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Жас Қазақ. - 2006. - 15 желтоқсан (№ 49/50). - Б. 12.

Жанболатұлы, М. Бiзде елiм деп, жүрегiн қолына ала жүгiретiн азамат аз [Мәтін] / М. Жанболатұлы, әңг. М. Әбсалықов // Айқын. - 2007. - 19 сәуiр (№ 69). - Б. 26.

 

 

Этнограф, шежiрешi, журналистiң өмiр тәжiрибесi 

Этнограф, летописец, опыт жизни журналиста

 

Жанболатұлы, М. Би ата [Мәтін] : (Кеңгірбай би Жандосұлы) / М. Жанболатұлы. - Семей, 2008. - 342 б.

Жанболатұлы, М. Нақышың қандай едi әз-Наурыз? " [Мәтін] / М. Жанболатұлы, әңг. С.Төлеуов // Алтын орда. - 2010. - 18-31 наурыз (№ 11/12). - Б. 14-15.

Жанболатұлы, М. Шежiре - бабаларымыздың киелi мирасы / М. Жанболатұлы // Абай мұражайының хабаршысы. - 2010. - № 1. - Б. 98-109.

Жанболатұлы, М. Бәрi тәуелсiздiктiң арқасы [Мәтін] / М. Жанболатұлы, әңг. Р.Нұғманбекова // Дала мен қала. - 2011. - 19 желтоқсан (№ 51). - Б. 11. - Жазушы-этнографпен шығармашылығы, еңбек жолы жайлы сұхбат.

Жанболатұлы, М. Бабадан қалған мол мұра [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Түркi әлемi. - 2012. - қаңтар (№ 1). - Б. 11; ақпан (№ 2). - Б. 11.

Жанболатұлы, М. Наурыз мерекесiн өткiзудiң концепциясы айқындалса...[Мәтін] / М. Жанболатұлы, әңг. Д.Бейсенбекұлы // Алаш айнасы. - 2012. - 21 наурыз (№ 48). - Б. 6.

 

 

Наурызтанушы-этнографпен сұхбат

Интервью с этнографом

 

Жанболатұлы, М. Iзгiлiктiң бағы мәуелi / М. Жанболатұлы // Айқын. - 2012. - 19 қаңтар (№ 11). - Б. 21. - Танымал ұстаз Нағима Құмарова туралы.

Жанболатұлы, М. Халық сүйген "Қаламқас" [Мәтін] : ["Қаламқас" ән-би ансамблiнiң құрылғанына 40 жыл] / М. Жанболатұлы // Алаш айнасы.- 2012. - 6 қараша (№ 197). - Б. 5.

Жанболатұлы, М. Әнет баба  [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Айлапат. - 2013. - № 2. - Б. 34-37.

Жанболатұлы, М. Рахымбек құрған оркестрдiң бәрi "халықтық" атақ алып шықты [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Дидар.- 2014.- 4 қыркүйек (№ 102). - Б. 21. - Сазгер Р. Ноғайбаев және "Бибiгүл" ұлт-аспаптар оркестрi жайында.

Жанболатұлы, М. Серiлiк пен шеберлiк үйлесiмi [Мәтін] : [композитор Арғынбек Ахметжанұлы туралы] / М. Жанболатұлы // Мәдениет. - 2015.- № 6. - Б. 50-53.

Жанболатұлы, М. Ел басқару iсiнде Кеңгiрбай бидiң үлгiсiн ұстаған [Мәтін] : [Қ. Өскенбайұлының ата тегi, тобықты руы, одан шыққан атақты билерге қатысты шежiрешi, Құнанбай қажының ұрпағымен сұхбат] / М. Жанболатұлы, әңг. Қ. Аманқосова // Аңыз адам. - 2015. - № 13. - Б. 41.

Жанболатұлы, М. Ұлттық болмысымыздың бастауы [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Семей таңы.- 2015.- 20 наурыз (№ 22).- Б. 8.

Жанболатұлы, М. Ұлыстың Ұлы күнi - Наурыз тойының дәстүрлi рәсiмдерi жайында [Мәтін] / М. Жанболатұлы // Абай. - № 2. -  2017. - Б. 101.

Жанболатұлы, М. Киiз үйден - кремль сахнасына дейiн... [Мәтін] / М. Жанболатұлы// Абай.- 2017.- № 2.- Б. 45-47. - М. Әуезовтiң қазақ драматургиясына қосқан еңбектерi.

 

 

М. Жанболатұлы туралы мақалалар

Статьи о М. Жанболатулы

 

Сейсенұлы, Д. Ұлтымыздың салт-дәстүрін ұлықтаған [Мәтін] : жергілікті этнограф, шежіреші Молдабек Жанболатов ақсақал туралы бір үзік сыр / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2012. - 30 наурыз. - Б. 8.

Оразғалиев, Б. Абзал ақсақал [Текст] / Б. Оразғалиев // Семей таңы . - 2014. - 8 сәуір. - Б. 5.

Жанкелдин Т.

Жаңартылды 16.06.2017 16:33

Жанкелдин Тоқтағали (1916-1973) – жазушы, ғалым, Ұлы Отан соғысында қатысқан.

1916 ж. 25 қарашада Семей облысы (қазір Шығыс Қазақстан Облысы) Аягөз ауданы Айғыз ауылында дүниеге келген. Балалық шағынан білім алуға ұмтылған. 1938 жылы Тоқтағали еліміздің сол кездегі астанасы Алматы қаласына келіп, Абай атындағы педагогикалық институтына келіп түседі. Оны бітірген соң біраз жыл мұғалім болып қызмет етеді. Совет армиясы қатарына шақырылады. Кенет басталған Ұлы Отан соғысында Тоқтағали алғашқы күннен бастап – ақ майданның алғы шебінде болады. Орталық майданда артиллерия батареясының командирі, одан кейін партизан бригадасы комиссарының орынбасары және Белоруссия ЛКСМ Борисов астыртын қалалық комитетінің мүшесі ретінде аса қауіпті, ерекше күрделі, сан-сала қызмет жүргізеді. Қан майданның өзінде партизан сонарында шеру тартады. Ұзақ жылдарға созылған ұрыстан кейін, 1944 жылы Минск облысы жаудан тазартылып, Тоқтағали Қазақстан ЛКСМ Орталық комитетінің қарамағына жіберіледі. Жылдан астам уақыт комсомол қызметін атқарған Тоқтағали КПСС Орталық комитеті жанындағы Жоғарғы партия мектебіне түсіп, оны бітірген соң әртүрлі жауапты қызметте болды, ұстаздық етеді.

1954 жылы Қоғамдық ғылымдар Академиясын аяқтап, Мәскеуде философиядан диссертация қорғайды. Партия басқармасында бөлім меңгерушісі, кейін Институт директоры қызметтерін абыроймен атқарды.

1957 жылы Т. Жанкелдин Қазақстан КП Орталық Комитетінің ғылым, жоғарғы оқу орындары және мектептер бөлімі меңгерушісінің орынбасары болып қызмет атқарады. 1961 жылдан бастап Қазақстан КПСС Орталық Комитеті жанындағы партия тарихы институтының директоры, 1964-1968 ж. Орталық партия комитетінің бөлім меңгерушісі, өмірінің соңғы жылдары Қазақ ССР Ғылым Академиясының философия және право институтының директоры болып қызмет істейді. Т. Жанкелдин Қазақ ССР Жоғарғы советінің депутаты болып сайланған. Көп жылғы қажырлы еңбегі бағаланып, ордендермен медальдармен марапатталған.

Т. Жанкелдин «Партизан күнделігі», «Партизан жорықтары», «Сын сағатта», атты кітаптары жарық көрген. Повестер мен әңгімелердің авторы – Белоруссия ормандарында жексұрын жауларға қарсы айтарлықтай әрекет еткен «Дядя Коля» атты партизандық бригаданың бұрынғы саяси қызметкері. Кітап Ұлы Отан соғысы жылдарындағы совет халқының ерлігі мен достығы туралы сыр шертеді.

Т. Жанкелдин 1973 жылы Алматы қаласында қайтыс болды. Бүгінде Қазақстанның Орталық мұражайында Т. Жангелдиннің өміріне арналған стенд бар. Беларусь мұражайында соғысқа белсенді қатысқан партизандар қатарында суреттері тұр. Тоқтағалидың Алматыда өзі тұрған үйінде мемориалдық тақта орнатылған. 2004 жылы Белоруссияның ескерткіш медалі берілді.

2016 жылы 28 сәуірде Ш. Уәлиханов атындағы институт «Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдары» ғылыми жоба аясында «Тоқтағали Жангельдин: мемлекеттік қайраткер, ғалым, майдангер-партизан» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткізді. Онда Т. Жангельдиннің 100-жылдығына орай майдангер туралы деректі фильмнің презентациясы ұсынылды.

 

 

 

Т. Жанкелдин (Жангелдин) шығармалары

Произведения Жангельдина Т.

 

Кітаптар - Книги

 

Жанкелдин, Т. Социалистiк еңбектiң тәрбиелiк маңызы [Мәтін] / Т. Жанкелдин. - Алматы : Қазақстан мемлекеттік баспасы, 1960. - 93 б. 

Жанкелдин, Т. Партизан күнделiгi [Мәтін] / Т. Жанкелдин. - Алматы : Қаз. мемл. көркем әдеб. баспасы, 1961. - 170 б. 

Жанкелдин, Т. Еңбек - коммунистiк тәрбиенiң негiзi [Мәтін] / Т. Жанкелдин. - Алматы : Жазушы, 1962. - 102 б. 

Жанкелдин, Т. Сәкен Сейфуллин [Мәтін] : ақынның революциялық,қоғамдық және мемлекеттiк қызметi жайлы / Т. Жанкелдин. - Алматы : Қазақстан, 1966. - 92 б. 

Жанкелдин, Т. Партизан жорықтары [Мәтін] : деректі повесть / Т. Жанкелдин. - Алматы : Жазушы, 1967. - 298 б. 

Жанкелдин, Т. Жолданбаған хаттар [Мәтін] : майдан дәптерiнен : повесть / Т. Жанкелдин. - Алматы : Жазушы, 1968. - 144 б. 

Жанкелдин, Т. Сын сағатында [Мәтін] : повесть / Т. Жанкелдин. - Алматы: Жазушы, 1975. - 92б. 

Жанкелдин, Т. Сын сағатында [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Т. Жанкелдин; құраст. Б. Қазыханова; ред. К. Узақбаева; суретші М. Искаков. - Алматы : Жазушы, 1981. - 552 б.

***

Жангельдин, Т. Сакен Сейфуллин [Текст] : революционная и общественно- государственная деятельность поэта / Т. Жанкельдин. - Алма-Ата : Казахстан, 1965. - 92 с.

Жангельдин, Т. Дневник партизана [Текст] / Т. Жангельдин. - Алма-Ата : Жазушы, 1965. - 208 с.

Жангельдин, Т. Партизанские походы [Текст] : записки партизана / Т. Жангельдин ; перевод с казахского Е. Еланчик и Н. Умерова. - Алма-Ата : Жазушы, 1969. - 268 с.

Жангельдин, Т. Диктатура пролетариата и становление социалистических общественных отношений [Текст] / Т. Жангельдин. - Алма-Ата : Наука, 1973. - 439 с.

Жангельдин, Т. Час испытаний [Текст] : записки партизана / Т. Жангельдин; сост. Б. Р. Казыханова. - Алма-Ата : Жазушы, 1984. - 448 с.

 

 

Т. Жанкелдиннің (Жангелдин) мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары

Публикации Т. Жангельдина в периодических изданиях и сборниках

 

Жанкелдин, Т. Жалынды большевик, көрнектi қайраткер [Мәтін] : С. Сейфуллиннiң туғанына 70 жыл толуына / Т. Жанкелдин // Қазақстан коммунисi. - 1964. - № 5. - Б. 50-55.

Жанкелдин, Т. Өнерлi өрге жүзер [Мәтін] : Қазақстан жазушыларының V съезi қарсаңында / Т. Жанкелдин // Жұлдыз. - 1965. - № 8. - Б. 3-8.

Жанкелдин, Т. Творчестволық интеллигенцияның абыройлы борышы [Мәтін] / Т. Жанкелдин // Қазақстан коммунисi. - 1965. - № 6. - Б. 10-14.

Жанкелдин, Т. Революция солдаты [Мәтін] : [С. Сейфулиннiң дүниетанымының қалыптасуы] / Т. Жанкелдин // Қазақстан коммунисi. - 1967. - № 6. - Б. 30-34.

Жанкелдин, Т. Идеология майданының жалынды жауынгерi [Мәтін] : Сәкен Сейфуллиннiң қоғамдық қызметi / Т. Жанкелдин // Қазақстан мектебi. - 1969. - № 7. - Б. 90-95.

Жанкелдин, Т. Лениндiк идея шыңдалған әдебиет [Мәтін] : [Қазақ әдебиетi мен өнерiнiң қалыптасу кезеңiндегi күресте ұлы Лениннiң теорияларының атқарған ролi жайында] / Т. Жанкелдин // Жұлдыз. - 1969. - № 7. - Б. 29-36.

Жангелдин (Жанкелдин), Т. Саяхатшы - сардар - қайраткер [Мәтін] : Әлiби Тоғжанұлы Жангелдин туралы / Т. Жангелдин (Жанкелдин) // Жас өркен-Қостанай. - 2005. - № 5. - Б. 10-12.

Жангелдин (Жанкелдин), Т. Әлiби Тоғжанұлы [Мәтін] : ірi мемлекет қайраткерi Әліби Тоғжанұлы Жангелдин туралы / Т. Жангелдин (Жанкелдин) // Қазақ. - 2006. - 23-30 маусым. - Б. 3.

Жангелдин (Жанкелдин), Т. Әуезовпен кездесу [Мәтін] : автордың жазушы М. О. Әуезов жайлы жазған естелiгiнен / Т. Жангелдин (Жанкелдин) // Қазақ әдебиетi. - 2013. - 7-13 маусым. - Б. 7.

***

Жангельдин, Т. Коммунист, поэт, государственный деятель [Текст] : к 70-летию со дня рождения С. Сейфуллина / Т. Жангельдин // Вопросы Компартии Казахстана.- Выпуск 2. - 1964. - С.140-183.

 

Т. Жанкелдиннің (Жангелдин) өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве Т. Жангельдина

 

Жексенбин, А. Сәкен туралы кiтапша [Мәтін] : Т. Жанкелдиннің шығармасы жайында /А. Жексенбин // Қазақ әдебиетi. - 1965. - 12 қараша.

Мырзахметов, Е. Бағалы еңбек [Мәтін] : Т. Жанкелдиннің шығармашылығы жайында / Е. Мырзахметов // Көкшетау правдасы. - 1966. - 20 наурыз.

Көпжасаров, Х. Ерлiк пен достық [Мәтін] / Х. Көпжасаров // Қазақ әдебиетi. - 1967. - 24 қараша. - Б. 3.

Асылбеков, А. Жорық iзi [Мәтін] / А. Асылбеков // Қазақ әдебиетi. - 1967. - 25 қазан.

Молдағалиев, Ж. Партизан жорықтары [Мәтін] / Ж. Молдағалиев // Социалистік Қазақстан. - 1967. - 8 қыркүйек. - Б. 4.

Жақып, М. Партизандар [Мәтін] : жауынгер партизан Тоқтағали Жангелдин туралы / М. Жақып // Егемен Қазақстан. - 2005. - 5 сәуір. - Б. 3.

Әбжанов, Х. Адам болмысының білгірі [Мәтін] / Х. Әбжанов // Айқын. - 2016. - 26 сәуір. - Б. 4.

Мұхтарханқызы, З. Тоқтағали Жангелдинді білеміз бе? [Мәтін] : [жерлесіміз партизан-жазушы, қоғам қайраткері Т. Жангелдин туралы] / З. Мұхтарханқызы // Ертіс өңірі . - 2016. - 11 мамыр. - Б. 12.

***

Сулейменова, А. Храбрый партизан из бригады «Дяди Коли» [Текст] / А. Сулейменова // Казахстанская правда. - 2016. - 24 июня. - С. 24.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ресурсы

 

Соғыс ардагері : Жангелдин Тоқтағали [Электрондық ресурс] // Massaget.kz : сайт. – Пайдалану орны : http://massaget.kz/arnayyi_jobalar/9_mamyir_2015/32372/ (05.04.2017)

Тоқтағали Жангелдин : мемлекет қайраткері, ғалым, майдангер-жазушы [Электрондық ресурс] // Ш. Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты : сайт. – Пайдалану орны : http://iie.kz/?p=5431 (05.04.2017)

Нарымбек, Ұ. Минскіде «Жеңіс ортақ. Қазақстан-Беларусь» кітабы шықты [Электрондық ресурс] : [Т. Жангелдин туралы бейнежазба] / Ұ. Нарынбек, Г. Омарбекова, Б. Нүсіпбеков // Хабар : сайт. – Пайдалану орны : http://khabar.kz/archive/kz/lemde/item/22914-minskide-zhenis-ortak-kazakstan-belarus-kitaby-shykty (05.04.2017)

Т. Жангелдиннің 100 жылдығына орай ескерткіш монеталар айналымға шығады [Электрондық ресурс] // Атамекен : сайт. – Пайдалану орны : http://abctv.kz/kz/last/13979 (05.04.2017)

Сулейменова, А. Храбрый партизан из бригады "Дяди Коли" [Электронный ресурс] : [о Т. Жангельдине] / А. Сулейменова // Nomad-Кочевник : сайт. – Режим доступа : http://www.nomad.su/?a=15-201606240005 (05.04.2017)

Сулейменова, А. Храбрый партизан из бригады "Дяди Коли" [Электронный ресурс] : [о Т. Жангельдине] / А. Сулейменова // Казахстанская правда : сайт. – Режим доступа : http://www.kazpravda.kz/fresh/view/hrabrii-partizan-iz-brigadi-dyadi-koli/?print=yes (05.04.2017)

Нацбанк выпустил монету в честь 100-летия ученого Токтагали Жангельдина [Электронный ресурс] // Хабар : сайт. – Режим доступа : http://khabar.kz/ru/news/obshchestvo/item/68720-natsbank-vypustil-monetu-v-chest-100-letiya-uchenogo-toktagali-zhangeldina (05.04.2017)

Токтагали Жангельдин: государственный деятель, ученый, фронтовик-партизан[Электронный ресурс] // Институт истории и этнологии им. Ч. Ч. Валиханова : сайт. – Режим доступа : http://iie.kz/?p=5431&lang=ru (05.04.2017)

Документальный фильм о Токтагали Жангельдине презентовали в НАН РК [Электронный ресурс] / Информационно-аналитический портал BNews.kz : сайт. – Режим доступа : http://bnews.kz/ru/news/obshchestvo/dokumentalnii_film_pro_toktagali_zhangeldina_prezentovali_v_nan_rk-2016_04_28-1269109 (05.04.2017)

Жангельдин, Е. Токтагали Жангельдин [Электронный ресурс] / Е. Жангельдин // Белорусский портал в Казахстане : сайт. – Режим доступа : http://www.belarus.kz/kultura/zhankeldin_vov (05.04.2017)

Гранов, В. Воспоминания о Т. Жангельдине [Электронный ресурс] / В. Гранов // Беларускі портал в Казахстане : сайт. - Режим доступа : http://www.belarus.kz/kultura/zhankeldin_vov_uspaminy (05.04.2017)