Мәдениет және өнер қайраткерлері На русском Ғалымдар мен ағартушылар Попова К. И.Сұлтанбеков М.
- Жаңартылды 18.03.2022 17:38
Сұлтанбеков Мұрат Рақымжанұлы(1938 ж.) – ақын, Қазақстан Жазушылар және Журналистер одағының мүшесі, педагог, филология ғылымдарының кандидаты, абайтанушы-ғалым.
Семей қаласында дүниеге келген. Н.К. Крупская атындағы (кейін Ш. Құдайбердіұлы атын.) Семей пединститутының филология факультетін, Мәскеу пединституты аспирантурасын тәмамдайды. Тынық мұхиты флотынан оралған соң, орта мектеп мұғалімі, Семей облыстық комсомол комитетінде насихаттау және үгіттеу бөлімі меңгерушісі, «Знание» қоғамының референді, Абай мұражайының ғылыми қызметкері болған. М. Сұлтанбековтың еңбек жолы педагогикалық жұмыспен тығыз байланысты. Ол Семей педагогикалық және зооветеринарлық институттарында оқытушы, Талдықорған пединституты кафедрасында меңгеруші, облыстық мұғалімдерді жетілдіру институтында кабинет меңгерушісі қызметтерін атқарған. 1960 жылдардың соңынан ғылыми жұмыспен шұғылданған: Семей пединститутында ассистент, аға оқытушы, доцент м. а., филология ғылымдарының кандидаты (1971), «Абай» республикалық журналының аға ғылыми қызметкері болған.
М. Сұлтанбеков шығармалары «Советский воин», «Простор», «Казахстанская правда» т. б. жергілікті, республикалық және одақтық басылым беттерінде жарияланады.
Замандастары, махаббат пен туған жер табиғатына арналған «Новые стихи», «Иртышский остров»; «Аттила» тарихи пьесасының авторы.
«Вопросы литературы», «Дружба народов», «Простор» журналдарында қаламгердің отандық әдебиеттану жөніндегі рецензиялары мен мақалалары жарық көрді: Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мұхтар Әуезов, Әлихан Бөкейханов өмірі мен шығармашылығы жайлы. Аталған материалдардың көбі кейін «Всю жизнь с Абаем» монографиясы мен «Величие таланта Мухтара Ауэзова» жинағына енген. Қазақ әдебиетінің үш классигі туралы «Поэтическое вдохновение»: Абай, Шакарим, и Мухтар» кітабының авторы. Аударма ісін де жетік меңгерген. Шәкәрім Құдайбердіұлының «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек» поэмаларын, Рысхан Мусиннің «Сага – устье реки» романын аударған.
1997 ж. М. Сұлтанбеков алғаш рет Шәкәрімнің «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек» поэмаларын орыс тіліне аударған. «Ақылбайдың поэтикалық мұраларынан», «Азамат, ақын, ойшыл», «М. Әуезов Абай поэмалары жайында», «Абайдың балалары және әдеби мұралары» т. б. мақалалары жарияланған. М. Сұлтанбеков аударған Бейімбет Майлиннің «Жалбыр» музыкалық драмасын Кремль сахнасында Абай халық театры қойған. Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталған.
М. Сұлтанбековтың шығармалары - Произведения Султанбекова М.
Кітаптар - Книги
***
Султанбеков, М.Новые стихи[Текст] / М. Султанбеков. - Алматы: Жазушы, 1969.- 16 с.
Султанбеков, М.Поэмы Абая[Текст]: автореферат диссертации кандидата филологических наук / М. Султанбеков.- Алма-Ата, 1970.- 16 с.
Султанбеков, М. Величие таланта М.Ауэзова [Текст] : монография / М. Султанбеков. - Семипалатинск, 1992. - 46 с.
Султанбеков, М.Иртышский остров[Текст] / М. Султанбеков.- Семипалатинск, 1993.- 45 с.
Султанбеков, М. Всю жизнь с Абаем [Текст] : монография / М. Султанбеков. - Семипалатинск : Айпара, 1995. - 225 с.
Султанбеков, М. Поэтическое вдохновение: Абай, Шакарим и Мухтар [Текст] : книга о трех классиках / М. Султанбеков. - Новосибирск, 2007. - 416 с.
Султанбеков, М. Чайки Прииртышья [Текст] : стихи и поэмы : избранное / М. Султанбеков. - Семей, 2011. - 446 с.
Султанбеков, М. Синий меридиан ; Алашорда ; Аттила[Текст]: матросская повесть, статьи, поэзия и пьеса / М. Султанбеков. - Семей : Семей Печать, 2013.- 325 с.
Султанбеков, М. Абай и Шакарим в ХХI веке[Текст]: книга о двух классиках / М. Султанбеков. - Семей: Семей Печать, 2015.- 345 с.
Аудармалары - Переводы
Кудайбердиулы, Ш. Казах в зеркальном отражении [Текст] : стихи и поэмы / Ш. Кудайбердиулы ; перевод с каз. М. Султанбекова. - Семей, 2008. - 264 с.
Кунанбаев, Акылбай. Дагестан [Текст] : поэма : к 150-летию Абая / А. Кунанбаев ; перевод с каз. М. Султанбекова. - Семипалатинск, 1994. - 26 с.
Пьесалары - Пьесы
Сұлтанбеков, М. Аттила [Мәтін] : "Атилла" тарихи пьесаның қазақша мәтiнi / М. Сұлтанбеков // Абай. - 2003. - № 1. - Б. 28-48.
***
Султанбеков, М.Аттила[Текст]: историческая пьеса в двух частях и пяти актах / М. Султанбеков // Абай.- 2000.- № 2.- С.1-12.
Өлеңдері - Стихи
Сұлтанбеков, М. Абылайдың Мамай батыры [Мәтін] : толғау / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2011. - 27 желтоқсан. - Б. 3.
***
Султанбеков, М.На проспекте Абая[Текст]: стихи / М. Султанбеков// Иртыш.- 1965.-10 октября.
Султанбеков, М.Среди слов суровых; Зеленые сопки[Текст]: стихи / М. Султанбеков// Простор.- 1966.- № 3.- С.17.
Султанбеков, М. Я пишу на русском языке; На проспекте Абая[Текст]: стихи / М. Султанбеков// Казахстанская правда.- 1966.- 23 июля.
Султанбеков, М.В школе ; Я держусь за солнечные стропы; Звезда[Текст]: стихи / М. Султанбеков // Ленинская смена.- 1968.- 1 августа.
Султанбеков, М.Новый день[Текст]: стихи / М. Султанбеков // Казахстанская правда.- 1968.- 19 октября.
Султанбеков, М.Порыв[Текст]: стихи / М. Султанбеков// Казахстанская правда.- 1969.- 3 августа.
Султанбеков, М.Домбра и перо[Текст]: стихотворение, посвященное И.Джансугурову / М. Султанбеков// Заря коммунизма.- 1974.- 24 мая.
Султанбеков, М.На иртышском ветру[Текст]: стихотворение / М. Султанбеков // Иртыш.- 1977.- 24 сентября.
Султанбеков, М.Прощание с аулом; Приезд в Семипалатинск; Первый спектакль в степи; На иртышском ветру; К новой эпохе[Текст]: цикл стихотворений / М. Султанбеков// Абай.- 1997.- № 2-3.- С.179-181.
Султанбеков, М. Возвращение птиц [Текст] : стихи / М. Султанбеков// Иртыш. - 1998. - 29 января.
Султанбеков, М. Линия судьбы [Текст] : [стихотворение о новом мосте в Семипалатинске] / М. Султанбеков // Голос народа. - 2000. - 27 октября. - С. 4.
Султанбеков, М. За стезей Абая [Текст] : толгау / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2010. - 5 августа. - С. 2.
Султанбеков, М.Ильяс Джансугуров; Осень на острове[Текст]: стихи / М. Султанбеков// Простор.- 2012. - № 12. - С. 55.
М. Сұлтанбековтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары - Публикации М. Султанбекова
в периодических изданиях и сборниках
Сұлтанбеков, М. Шығыс бұлбұлы [Мәтін] : Абайдың өмiрi мен творчествосы
/ М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1966. - 18 октябрь.
Сұлтанбеков, М. Мұхтар Әуезов Абай поэмалары жайында [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1968. - 16 декабрь.
Сұлтанбеков, М. Ақылбай Құнанбаев [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Ертiс. - 1969. - 17-18 ноябрь.
Сұлтанбеков, М. Данышпан ақын [Мәтін] : Абайдың өмiрi мен творчествосы
/ М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1969. -15 октябрь.
Сұлтанбеков, М. Өр дауысты ұлы талант [Мәтін] : ұлы Абай туралы / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1969. - 18 август.
Сұлтанбеков, М. Ақын поэмаларының жазылу тарихынан [Мәтін] : Абайдың 125 жылдығына арналған / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1970. - 6 январь.
Сұлтанбеков, М. Ақын шығармаларының ұрпақтарға таралу жолдары [Мәтін] : Абайдың 125 жылдығына / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1971. - 13 март.
Сұлтанбеков, М. Көркем аударманың бiлгiрi [Мәтін] : М. Әуезовтiң аудармалары туралы / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1977. - 24 сентябрь.
Сұлтанбеков, М. Ұлы өмірдің құпиясы [Мәтін] : [М. Әуезов өмірбаянына] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 1999. - 14-28 қазан. - Б. 2.
Сұлтанбеков, М. Ұрпақтарға жол тартқан [Мәтін] : [Абайдың туғанына 155 жыл толуына орай ] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2000. - 4 тамыз. - Б. 2.
Сұлтанбеков, М. "Ойламадық уақыт шіркін алдар деп ..." [Мәтін] : талантты қаламгер Мерғали Ибраевтің туғанына 60 жыл толуына орай / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2002. - № 23. - Б. 4.
Сұлтанбеков, М. Жас Мұхтар драматургиядан бастап едi... [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Абай. - 2003. - № 3. - Б. 34-36.
Сұлтанбеков, М. Дана Мұхтар Семейде болған жылдар [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2004. - 24 қыркүйек. - Б. 4.
Сұлтанбеков, М. Дәуiрi алыстаған сайын... [Мәтін] : "Абай поэмалары" тақырыбын зерттегенi жайында / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2004. - 13 тамыз. - Б. 4.
Сұлтанбеков, М. Жеңіске жету өнері... [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2005. - 24 маусым. - Б. 5.
Сұлтанбеков, М. Шәкәрімнің шығармашылық өміріндегі негізгі даталар жөнінде [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Шәкәрім әлемі. - 2006. - № 1. - Б. 98-100.
Сұлтанбеков, М. Шындықпен шыңдалған тағдыр [Мәтін] : жазушы, драматург, ғалым Қайым Мұхамедханов туралы естелiк/ М. Сұлтанбеков // Қазақ әдебиеті. - 2006. - 6 қаңтар. - Б. 7.
Сұлтанбеков, М. Жас Мұхтар Семейде [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2007. - 21 маусым. - Б. 3.
Сұлтанбеков, М. Мұхтар Омарханұлы Семейде [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Шәкәрім әлемі. - 2007. - № 3. - Б. 74-79.
Сұлтанбеков, М. Әдебиет пен тарих үзеңгілес еді ғой ... [Мәтін] / М. Сұлтанбеков // Қазақ әдебиеті. - 2010. - 24-30 қыркүйек. - Б. 4.
Сұлтанбеков, М. Жұлдызға апаратын жол [Мәтін] : Қайым Мұхамедхановтың туған күнiне орай / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2011. - 11 қаңтар. - Б. 3.
Сұлтанбеков, М. Әз-ағаның романдары туралы [Мәтін] : жазушы Әзiлхан Нұршайықовтың туғанына - 90 жас / М. Сұлтанбеков // Қазақ әдебиетi. - 2012. - 19 - 25 қазан. - Б. 6.
***
1965-1970
Султанбеков, М.Из наследия Акылбая[Текст]: о научном труде К.Мухамедханова "Поэты абаевского окружения", посвященный творчеству сыновей Абая / М. Султанбеков// Иртыш.- 1965.- 15 август.
Султанбеков, М.Чарующие песни[Текст]: о песнях Абая в жизни казахского народа / М. Султанбеков // Иртыш.- 1965.- 10 августа.
Султанбеков, М.Человек, мыслитель, поэт[Текст]: 121 год со дня рождения Абая Кунанбаева / М. Султанбеков // Иртыш.- 1966.- 10 августа.
Султанбеков, М.Немеркнущие строки[Текст]: о поэмах Абая "Искандер","Масгуд","Сказание об Азиме" / М. Султанбеков // Иртыш.- 1970.- 10 сентября.
Султанбеков, М.О поэмах Абая[Текст]: анализ поэм Абая "Искандер","Масгут","Сказание об Азиме" / М. Султанбеков // Простор. - 1970.- № 5.-С.99-101.
1970-1977
Султанбеков, М.Путь к потомкам[Текст]: к 125-летию со дня рождения Абая Кунанбаева / М. Султанбеков // Иртыш.- 1971.- 18 мая.
Султанбеков, М.Сыновья Абая и литературная наследственность[Текст]: заметки о литературном творчестве Акылбая и Магавьи Кунанбаевых / М. Султанбеков // Иртыш.- 1971.- 19 марта; 1970.- 9 октября.
Султанбеков, М.На стремнине времени[Текст]: к 70-летию Г.Мусрепова / М. Султанбеков // Иртыш.- 1972.- 21 марта.
Султанбеков, М.Сыновья Абая[Текст]: о жизни и литературной деятельности сыновей Абая: Акылбая, Абдрахмана, Магавьи и Турагула/ М. Султанбеков // Заря коммунизма.- 1974.- 6 апреля.
Султанбеков, М.Изучать истоки творчества[Текст]: [литературное краеведение и литературные традиции Семиречья] / М. Султанбеков // Заря коммунизма.- 1975.- 11 сентября.
Султанбеков, М.М.О.Ауэзов - ученый [Текст] / М. Султанбеков // Партийная жизнь Казахстана.- 1977.- № 9.- С.91-92.
Султанбеков, М.Переплетение судеб (Абай, Тургенев и Ауэзов)[Текст]: [к 80-летию М.О.Ауэзова] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1977.- 12 августа.
Султанбеков, М.Слово об Ауэзове[Текст] : о книге "Мухтар Ауэзов в воспоминаниях современников" / М. Султанбеков // Дружба народов.- 1977.- № 9.- С.272-274.
Султанбеков, М.У истоков[Текст]: об Ауэзове / М. Султанбеков // Иртыш.- 1977.- 12 августа.
1983-1990
Султанбеков, М.Ауэзов в Семипалатинске[Текст]/ М. Султанбеков // Иртыш.- 1983.- 28 сентября.
Султанбеков, М.В годы учения [Текст] : биография М.Ауэзова / М. Султанбеков // Иртыш.- 1984.- 28 сентября.
Султанбеков, М.Великий гуманист и просветитель[Текст]: к 140-летию со дня рождения Абая Кунанбаева / М. Султанбеков // Иртыш.- 1985.- 4 июля.
Султанбеков, М.Ленинградский дневник[Текст]: к 80-летию М.О.Ауэзова / М. Султанбеков // Иртыш.- 1987.- 23 сентября.
Султанбеков, М.Творчество[Текст]: о А.А.Искакове, учителе средней школы № 2 г.Аягуза Семипалатинской области, близком родственнике Абая / М. Султанбеков // Иртыш.- 1987.- 16 апреля.
Султанбеков, М.Три сокола казахской литературы[Текст]: [о творческом наследии М.Жумабаева, А.Байтурсынова, Ж.Аймаутова] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1989.- 11 июня.
Султанбеков, М.Приобщение к поэту[Текст]: [о проблемах перевода стихов Абая] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1990.- 13 октября.
1991-1999
Султанбеков, М.Абилмансур - хан Аблай[Текст]: [об истории правления хана Аблая] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1991.- 17 мая.
Султанбеков, М.Поэзия сыновей Абая[Текст]: [о творчестве сыновей Абая: Акылбая, Турагула и Магавьи Кунанбаевых] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1992.- 27 февраля,12 марта.
Султанбеков, М.Просто воин. Просто гражданин[Текст]: [об участнике Вел. Отеч. войны Н.Машпиеве] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1993.- 25 декабря.
Султанбеков, М.Книга с трудной судьбой[Текст]: [о книге К.Мухамедханова "Поэты - ученики Абая"] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1994.- 9 апреля.
Султанбеков, М. За перевалом - перевал [Текст] : о директоре издательства «Дәуір» Анварбеке Тлевлесове / М. Султанбеков // Абай. - 1995. - №4(28). - С. 91-93.
Султанбеков, М."Символ нашего времени..."[Текст]: 98 лет со дня рождения М.Ауэзова / М. Султанбеков // Иртыш.- 1995.- 28 сентября.
Султанбеков, М.Акын, возвестивший победу[Текст]: об акыне-импровизаторе Жамбыле / М. Султанбеков // Иртыш.- 1996.- 14 мая.
Султанбеков, М.Великое наследие...[Текст]: [о поэмах Абая Кунанбаева] / М. Султанбеков // Иртыш.- 1996.- 17 августа.
Султанбеков, М.Окрыленный родным Прииртышьем[Текст]: к 90-летию со дня рождения Саду Машакова / М. Султанбеков // Иртыш.- 1996.- 26 ноября.
Султанбеков, М. Поэма Абая "Масгуд" и "Восточная легенда" И. С. Тургенева[Текст] / М. Султанбеков // Абай. - 1996. - №1(29). - 96 с.
Султанбеков, М.Стихи Абая о четырех временах года [Текст] / М. Султанбеков // Абай. - 1996. - №2(30).- 96 с.
Султанбеков, М.Мухтар Ауэзов и русская литература [Текст] / М. Султанбеков // Вестник КазГУ.Серия филологическая.- 1997.- № 13.- С.88-91.
Султанбеков, М. Семипалатинские годы Мухтара Ауэзова[Текст] / М. Султанбеков // Абай. - 1997. - №4(36). - 96 с.
Султанбеков, М. Легенда живет рядом [Текст] : [о книге семипалатинского автора М. Жанболатулы "Онегели омир"] / М. Султанбеков // Спектр. - 1999. - 24 марта. - С. 14.
Султанбеков, М. На изломах судьбы [Текст] : [малоизвестные страницы из жизни М.Ауэзова] / М. Султанбеков // Спектр. - 1999. - 1 декабря. - С. 4.
Султанбеков, М. Нить притяжения [Текст] : [почему Абай больше всего переводил стихотворения М.Ю.Лермонтова] / М. Султанбеков // Абай. - 1999. - №4. - C.15-25.
2000 - 2001
Султанбеков, М.Аттила [Текст] / М. Султанбеков // Абай. - 2000. - № 2 (46). - 96 с.
Сұлтанбеков, М.Аттила [Текст] / М. Султанбеков // Абай. - 2000. - № 3 (47). - 96 с.
Султанбеков, М.Аттилу помнит мир... [Текст]: о далеком предке казахов Аттиле / М. Султанбеков // Абай.- 2001.- № 4.- С.11.
Султанбеков, М.Звезда Алихана Букейханова[Текст]: [о жизни А.Букейханова] / М. Султанбеков // Абай.- 2001.- № 3.- С.1-4.
2003
Султанбеков, М. Алихан Букейханов - человек ХХ столетия [Текст] / М. Султанбеков // Казахстанская правда. - 2003.- 29 мая. - С. 5.
Султанбеков, М. Атилла - предводитель гуннов [Текст] / М. Султанбеков // Иртыш сегодня. - 2003. - 24 июля. - С. 8.
Султанбеков, М. Об Аттиле в контексте мировой литературы [Текст] / М. Султанбеков // Әлемдiк тарихи үрдiс контексiндегi қазақ өркениетi = Казахская цивилизация в контексте мирового исторического процесса: халықаралық ғылыми конференция материалдары = Материалы международной научной конференции ( 7-8 июля 2003 г.).- Алматы, 2003.- С.199-205.
Султанбеков, М. Певец любви [Текст] / М. Султанбеков // Рудный Алтай. - 2003. - 9 октября. - С. 5.
Султанбеков, М.Размышляя об Аттиле...[Текст]: о международной научной конференции в Алматы "Казахская цивилизация в контексте мирового исторического процесса" / М. Султанбеков // Абай.- 2003.- № 3.- С.78-79.
Султанбеков, М. Формула жизни Аманова [Текст] / М. Султанбеков // Иртыш сегодня. - 2003. - №16, 18 апреля.
2004
Султанбеков, М. Батыр Мамай [Текст] / М. Султанбеков // Иртыш сегодня. - 2004. - 26 февраля. - С. 5.
Султанбеков, М. Величие навеки... [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2004. - 6 августа. - С. 10.
Султанбеков, М. Его русские друзья... [Текст] : к 107 - летию со дня рождения М.О.Ауэзова/ М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2004. - 1 октября. - С. 11.
Султанбеков, М. Поэт на Жидебае [Текст] : о книге Николая Алексеева "Сумерки. Луна над Жидебаем" / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2004. - 29 октября. - С. 4.
2005
Султанбеков, М. Перечитывая романы Азильхана Нуршаихова [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2005. - 25 марта. - С. 3.
Султанбеков, М. Творческий полет к своей орбите [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2005. - 20 мая. - С. 4.
Султанбеков, М. Тернистый путь Устаза [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2005. - 24 июня. - С. 5.
2006-2008
Султанбеков, М. Легенды большой жизни... [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2006. - 30 ноября. - С. 11.
Султанбеков, М.Новые переводы Абая и Шакарима [Текст] / М. Султанбеков // Шәкәрiм әлемi.- 2006. - № 3. - С.34-39.
Султанбеков, М.Тернистый путь Устаза[Текст]: о жизни ученого, литературоведа Каюма Мухамедханова / М. Султанбеков // Абай.- 2006.- № 1.- С.74-77.
Султанбеков, М.Шестая книга в "ЖЗЛ" [Текст] : в издательстве "Молодая гвардия" в серии "ЖЗЛ" вышла книга Н.Анастасьева "Мухтар Ауэзов. Трагедия триумфатора" / М. Султанбеков // Абай.- 2006.- № 4.- С.65-66.
Султанбеков, М.К вопросу о романах Азильхана Нуршаихова [Текст] / М. Султанбеков // Абай.- 2007. - № 3. - С.92-94.
Султанбеков, М. "Хочу, чтобы русские читали Абая и Шакарима" [Текст] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2007. - 3 мая. - С. 4.
Султанбеков, М. Дорогами жизни великого [Текст] : к 150-летию Шакарима / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2008. - 31 июля.
Султанбеков, М. О Шакариме - в полный голос [Текст] : к 150-летию Шакарима / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2008. - 27 марта. - С. 2.
2010 - 2012
Султанбеков, М.Об истории двух фотографий [Текст] : история фотографий Мухтара Ауэзова / М. Султанбеков // Казахстанская правда.- 2010.- 15 октября.- С.12.
Султанбеков, М. Дорога к звездам [Текст] : [об ученом-абаеведе, земляке семейчан К. Мухамедханове] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2011. - 5 января. - С. 4.
Султанбеков, М. Прощание с полигоном [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2011. - 11 октября. - С. 2 ; Вести Семей. - 2014. - 29 августа. - С. 1.
Султанбеков, М. Светлый колодец [Текст] / М. Султанбеков // Спектр. - 2012. - 11 июля. - С. 12.
Султанбеков, М. Наш Семей [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2012. - 21 сентября. - С. 1.
2013
Султанбеков, М. Автор популярных романов [Текст] : к 90-летию Азильхана Нуршаихова/ М. Султанбеков // Простор. - 2013. - № 2. - С. 105-107.
Султанбеков, М. В самом устье река полноводна... [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2013. - 15 октября. - С. 6.
Султанбеков, М. Парус его жизни [Текст] : к 75-летию Балтабека Ерсалимова / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2013. - 26 февраля. - С. 4.
Султанбеков, М. "Стойкий Каюм, непреклонный Каюм..." [Текст] / М. Султанбеков // Простор. - 2013. - № 11. - С. 103-105.
Султанбеков, М. Творческая мастерская Абиша Жиренчина [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2013. - 23 апреля. - С. 4.
2014
Султанбеков, М. Жусипбек Аймаутов [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2014. - 27 мая. - С. 5.
Султанбеков, М. Магжан Жумабаев [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2014. - 27 мая. - С. 5.
Султанбеков, М. Миржакып Дулатов [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2014. - 27 мая. - С. 5.
2015
Султанбеков, М. Великий наставник, мыслитель, поэт [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 14 июля. - С. 5.
Султанбеков, М. "В душу вглядись глубже..." [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 29 сентября. - С. 5.
Султанбеков, М. В удивительной стране... [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 18 августа. - С. 3.
Султанбеков, М. Единственная фотография с войны [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 7 мая. - С. 7.
Толеугалиев, С. Т. Наказ отца исполнен [Текст] : воспоминания об отце, участнике войны Токене и матери, труженицы тыла Бижамал Смагуловых/ С.Т. Толеугалиев ; М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 7 мая. - С. 7.
Султанбеков, М. О временах года [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 11 августа. - С. 3 ; Вести Семей. - 2015. - 25 августа. - С. 4.
Султанбеков, М. Полет в Японию [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 20 октября. - С. 3.
Султанбеков, М. Трудом ему дано и свыше... [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 28 апреля.- С. 2.
Султанбеков, М. Хан Аблай и его батыры [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2015. - 7 апреля. - С. 4 ; Вести Семей. - 2015. - 28 апреля. - С. 6 ; Вести Семей. - 2015. - 12 мая. - С. 4 ; Вести Семей. - 2015. - 9 июня. - С. 6.
Султанбеков, М. Шакарим - последователь Абая [Текст] : к 170-летию Абая / М. Султанбеков // Простор. - 2015. - № 3. - С. 181-185.
2016
Султанбеков, М. Поэт ХХI века [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2016. - 24 мая. - С. 2.
Султанбеков, М.Стойкий Каюм, непреклонный Каюм... [Текст] : к 100-летию ученого Каюма Мухамедханова / М. Султанбеков // Шәкәрiм.- 2016.- № 1.- С. 82-85.
Султанбеков, М. Три сокола казахской литературы [Текст] / М. Султанбеков // Вести Семей. - 2016. - 31 мая. - С. 5.
Султанбеков, М. Уроки Абиша Жиренчина[Текст] : о жизни и творчестве литературоведа, историка, краеведа/ М. Султанбеков // Простор.- 2016.- № 2.- С. 143-147.
Сұхбаттары - Беседы
Сұлтанбеков, М. Атилла - әлем әдебиетiне мәшhүр тұлға [Мәтін] : ғұн патшасының 1600 жылдығына байланысты " Абай" журналы бөлiм меңгерушiсiнiң халықаралық ғылыми конференцияда жасаған баяндамасы жайында тiлшiмен әңгiмесi / М. Сұлтанбеков ; әңг. Қ. Сабырбай // Семей таңы. - 2003. - 1 тамыз. - Б. 2.
Сұлтанбеков, М. Қайымнан соң... [Мәтін] : абайтанушы, ғалым, ақын, аудармашымен сұхбат / М. Сұлтанбеков ; әңгiмелескен А. Омаров // Семей таңы. - 2003. - 24 қаңтар. - Б. 15.
Сұлтанбеков, М. Шәкәрiмдi орыс тiлiнде сөйлеткен қазақ [Мәтін] / М. Сұлтанбеков ; әңг. А. Жұмабайқызы // Қазақ әдебиетi. - 2008. - 19 желтоқсан. - Б. 9.
М. Сұлтанбековтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер - Литература о жизни и творчестве М. Султанбекова
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б. - Сұлтанбеков Мұрат : б. 85-86.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / құраст. С. Қамшыгер, Қ. Жұмашева. - Алматы : Ан Арыс, 2009. - 480 б. - Сұлтанбеков Мұрат : б. 373.
Шығыс жұлдыздары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. - Астана : Фолиант, 2011. - 304 б. -
Сұлтанбеков Мұрат : б. 149.
Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Сұлтанбеков Мұрат : б. 710.
Қараулов, Қ. Өмірде ақындардың бәрі жалғыз ... [Мәтін] : ақын, жазушы Мұрат Сұлтанбеков 65 жаста / Қ. Қараулов // Ертіс өңірі. - 2003. - 31 қаңтар. - Б. 7.
Кемелбаева, А. Шәкәрімнің үш поэмасын аударған ақын [Мәтін] : семейлік танымал әдебиетші, ақын, аудармашы Мұрат Сұлтанбековтың шығармашылығы туралы / А. Кемелбаева // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 22 мамыр. - Б. 6.
Кәріпбаев, С. Өмірден орнын тапқан [Мәтін] : Мұрат Сұлтанбеков туралы/ С. Кәріпбаев // Семей таңы. - 2013. - 1 наурыз. - Б. 7.
Нұғманбекова, Р. Қайымның ақылымен абайтануға ден қойыпты [Мәтін] : М. Сұлтанбеков туралы/ Р. Нұғманбекова // Семей таңы. - 2015. - 22 мамыр. - Б. 16.
Жолымбет, Қ. Қос алыптың әлемін айшықтаған туынды [Мәтін] : ғалым М. Сұлтанбековтің "Абай и Шакарим в ХХІ веке" атты тың жинағы жарық көрді / Қ. Жолымбет // Семей таңы. - 2015. - 27 қазан. - Б. 6.
***
Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с. - Султанбеков Мурат : с. 67-69.
Плотников, Ю.Н. "Чтобы быть всегда самим собой!"[Текст]: о М. Султанбекове / Ю.Н. Плотников // Иртыш. - 1970. - 13 февраля.
Алексеев, Н.Е. Человек, влюбленный в слово[Текст] : о М. Султанбекове / Н.Е. Алексеев // Иртыш. - 1988. - 28 января.
Алексеев, Н.Е. Солнечные грани дарования[Текст] : о М. Султанбекове / Н.Е. Алексеев // Иртыш. - 1993. - 29 мая.
Рысакова, М. В творческом поиске [Текст] : о семипалатинском журналисте, литературоведе М. Султанбекове / М. Рысакова// Иртыш. - 1998. - 29 января.
Асылбек, Е. Идущий стезею Абая[Текст] : о М. Султанбекове / Е. Асылбек // Иртыш. - 1998. - 29 сентября.
Боровикова, Е. Жизнь как поэтическое вдохновение [Текст] : о творчестве поэта и ученого Мурата Султанбекова/ Е. Боровикова// Семипалатинские вести. - 2008. - 24 января. - С. 3.
Левина, Ф. "В груди звенит июльский голос чаек..." [Текст] : вышла в свет книга семейского поэта и писателя М. Султанбекова / Ф. Левина // Вести Семей. - 2011. - 23 августа. - С. 3.
Сухорукова, Т. Жусипбек Аймаутов : носитель духовной культуры [Текст] : о М. Султанбекове / Т. Сухорукова // Вести Семей. - 2011. - 9 августа. - С. 3.
Иванченко, Я. Бенефис писателя [Текст] : в библиотеке имени Абая состоялась встреча с поэтом Муратом Султанбековым / Я. Иванченко // Наше дело. - 2012. - 5 апреля. - С. 2.
Нугуманова, Г. Не меркнет дарование с годами [Текст] : в библиотеке имени Абая проведен бенефис писателя Мурата Султанбекова/ Г. Нугуманова // Вести Семей. - 2012. - 10 апреля. - С. 3.
Биданова, А. Аттила, наш далекий предок… [Текст] : увидела свет новая книга писателя, поэта, переводчика, литературоведа Мурата Султанбекова «Синий меридиан. Алашорда. Аттила»/ А. Биданова // Казахстанская правда. - 2013. - 15 ноября.
Левина, Ф. "Все было в жизни просто и непросто..." [Текст] : литературная деятельность поэта, переводчика, ученого - литературоведа Мурата Султанбекова/ Ф. Левина // Вести Семей. - 2013. - 29 января. - С. 4.
Тусунбаева, Т. Достойный сын Семея [Текст] : из личного фонда писателя, литературоведа, переводчика Мурата Султанбекова, хранящегося в городском архиве/ Т. Тусунбаева // Вести Семей. - 2013. - 29 января. - С. 4.
Шашкова, Л. Непреклонный Каюм [Текст] : писатель Мурат Султанбеков рассказывает о своем учителе, писателе, ученом Габдулкаюме Мухамедханове/ Л. Шашкова // Казахстанская правда. - 2013. - 6 августа. - С. 8.
Касенов, Ж. Путь длиною в жизнь [Текст] : воспоминания писателя, абаеведа Мурата Султанбекова о своем жизненном пути/ Ж. Касенов // Вести Семей. - 2014. - 21 января. - С. 4.
Любимый поэт Прииртышья [Текст] : онлайн-урок по творчеству поэта Мурата Султанбекова состоялся между библиотеками Централизованной системы/ ЦБС, отдел развития и методической работы // Вести Семей. - 2015. - 10 ноября. - С. 4.
Рысакова, Ш. Взгляд в XXI столетие [Текст] : книга Мурата Султанбекова "Абай и Шакарим в XXI веке" познакомит с творчеством Абая и Шакарима/ Ш. Рысакова // Вести Семей. - 2016. - 2 февраля. - С. 8.
Коваленко, М. Непринужденный разговор [Текст] : встреча с писателем, журналистом М.Р.Султанбековым состоялась в школе №2/ М. Коваленко // Вести Семей. - 2016. - 15 марта. - С. 5.
Парфенович, М. Поколение читателей, которое нам дорого [Текст] : о М. Султанбекове / М. Парфенович // Вести Семей. - 2016. - 24 мая. - С. 6.
Сүлейменұлы Н.
- Жаңартылды 27.11.2024 16:35
Ноғайбай Сүлейменұлы (1855-1923)
Ноғайбай Сүлейменұлы 1855 жылы Бұрынғы Семей облысы Зайсан уезі Маңырақ болысының 4-ауылында Ноғайбай қыстағанда (қазіргі Зайсан ауданы Қарабұлақ ауылдық округі) дүниеге келген. 6-7 жасар кезінде шешекпен ауырып, екі көзінен айрылған.
1916 жылы шетелге ауған елмен бірге Қытайға өтіп кеткен. Ноғайбай атының ұмытылмай әдебиет тарихында қалуына себепкер болған орыстың белгілі этнографы- А. Ивановский. 1889 жылы Зайсан өңірінде болып, сол жылы Мәскеу университетінде шығарылатын «Этнографическое обозрение» журналында «Киргизский народный поэт-певец Ногайбай» деген мақала жазады. 1937ж. Жамбыл шығармашылығының 75 жылдығы аталып өтілді. Сол тойда Қазақстанның түкпір-түкпірінен небір жезтаңдай іншілер, шақырылыпты. Сол тойда Жамбыл: «Іштеріңде Ноғайбайдың әндерін білетіндерің бар ма?» деп сұрағанда, ешкім жауап бере алмапты. Сонда Жамбыл: «Япырай, осы жұрттың кемтарларды елемейтіні бар. Әйтпесе қазақта Шөже мен Ноғайбайдан асқан ақын бар ма?» деген екен.
Құдайым көзімді алды көрмесін деп,
Соңынан зұлымдықтың ермесін деп.
Құлақ берді естуге сақ болсын деп,
Қол-аяқ қуат берді өлмесін деп.- деп жырлаған зағип ақынды жыр алыбы Жамбыл дүлдүлдердің қатарына тегін қоспағаны анық.
Ноғайбай ақынның өлеңдері жазбаша емес, ел аузында сақталған. Ноғайбай ақынның өлеңдерін жинақтаушы С. Сырымбетов. (Ертіс өңірі. - 04.05.2011ж).
Бүгінде Ноғайбай ақынның 18 өлеңі, 1ән, 1 поэм, 2 айтысы ғана мәлім.Ол тек қара өлеңнің ғана тарланы емес, асқан әнші, домбырашы, сазгер, үлкен айтыскер ақын болған.
1923 жылы 68 жасында ШҰАР Алтай аймағы Бурылтай өңірінде қайтыс болған.
Н. Сүлейменұлының (Ноғайбай ақын)шығармалары
Произведения Сулейменова Н.
Кітаптар - Книги
Сүлейменұлы, Н. Шығармалар жинағы: өлеңдер, айтыстар, ақын туралы мақалалар / Н. Сүлейменұлы. - Алматы : Ел-шежіре, 2007. - 168 б.
Н. Сүлейменұлының (Ноғайбай ақын)мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации Н. Сулейменовав периодических изданиях и сборниках
Өлеңдері - Стихи
Ноғайбай ақын. Ноғайбай; Құдайым көзiмдi алды көрмесiн деп; Құдiреттi күшiм болса; Жұмбақ шай; Ноғайбай мен Айбаланың айтысы: өлеңдер / Ноғайбай ақын // Жас қазақ. - 1992. - 25 қараша.
Сүлейменұлы, Н. Кең далам: [халық ақыны Ноғайбайдың өлеңі] / Н. Сүлейменұлы // Ертіс өңірі. - 2011. - 4 мамыр. - Б. 17.
Н. Сүлейменұлының (Ноғайбай ақын)өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Сулейменова Н.
Нұғманова, Ә. Қазақтың әншілік дәстүрі / Ә. Нұғманова. - Алматы : Қазақстан, 1975. - 48 б. - Ноғайбай ақын туралы.
Жұбанов, А. Қ. Ән-күй сапары / А.Қ. Жұбанов. - Алматы : Ғылым, 1976. - 480 б. - Ноғайбай ақын туралы.
Байбатыров, Ғ. Шығыс Қазақстан ақындары: көркем әдебиетті насихаттайтын лекторларға көмекші құрал / Ғ. Байбатыров. - Өскемен, 1981. - 22 б. - Ноғайбай ақын : б. 22.
Сүйіншәлиев, Х.Ж. Қазақ әдебиетінің тарихы: оқулық / Х.Ж. Сүйіншәлиев. - Алматы : Санат, 1997. - 928 б. - Ноғайбай ақын : б. 535-540.
Төреқұл, Н. Даланың дара ділмарлары / Н. Төреқұл. - Алматы : Қазақстан, 2001. - 592 б. - Ноғайбай ақын туралы.
Жеңсеханов, М. Шежірелі Зайсан [Электрондық ресурс] : [Зайсан өңірінен шыққан батырлар мен балуандар, ғалымдар мен қоғам қайраткерлері, өнер иелері мен ақын - жазушылар туралы ] / М. Жеңсеханов. - Семей : Азербаева К., 2004. - 158 б. - Ноғайбай ақын туралы.
Қазақ әдебиеті: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы : Аруна, 2005. - 576 б. - Ноғайбай : б. 396.
Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары (тарих, мәдениет, білім). - Өскемен : ШҚМУ, 2006. - 432 б. - Ноғайбай ақын : б. 297-300.
Құранбайұлы, Б. Шежіре шерткен шер мен сыр / Б. Құранбайұлы, Е.Қ. Батталұлы. - Өскемен : Рекламный дайджест, 2007. - 332 б. - Сүлейменұлы Ноғайбай туралы.
Құранбайұлы, Б. Шежіре шерткен шер мен сыр / Б. Құранбайұлы, Е.Қ. Батталұлы. - Өскемен : Рекламный Дайджест, 2008. - 330 б. - Сүлейменұлы Ноғайбай туралы.
Шығыс Қазақстан Облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Сүлейменұлы Ноғайбай : б. 713-714.
***
Ноғайбай соқыр: [ХІХ ғ. аяғында өмір сүрген зайсандық ақын туралы] // Жұлдыз. - 1996. - № 9-10. - Б. 133-139.
Раев, Қ. Алтайдың алып шынары: [ақын Ноғайбай Сүлейменұлы туралы] / Қ. Раев // Қазақ әдебиеті. - 2004. - 23 қаңтар. - Б. 6-7.
Жеңсеханов, М. Шығыстың Шөжесі: [халық ақыны Ноғайбай Сүлейменұлы туралы] / М. Жеңсеханов // Ертіс өңірі. - 2011. - 4 мамыр. - Б. 17.
Қарабасов, Ж. Ноғайбай шешеннің Абаймен кездесуі / Ж. Қарабасов // Ақиқат. - 2014. - № 9. - Б. 73-77.
***
Литература Казахстана: энциклопедический справочник / Министерство связи и информации Республики Казахстан ; Комитет информации и архивов. - Алматы : Аруна; Қазығұрт, 2010. - 528 с. - Ногайбай : с. 367.
Табеев Қайым-Мұнар
- Жаңартылды 26.02.2024 16:44
Табеев Қайым-Мұнар (1956 ж.) – жазушы, журналист.
Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан), Аягөз ауданы, «Шолпан» совхозында дүниеге келген. 1981 ж. Қазақ мемлекеттік университеті аспирантурасының «әлеуметтанушы-заңгер» мамандығын тәмамдайды. Шығармашылық жолы «Қазақстан пионері» республикалық газетінен басталады. «Лениншіл жас», «Қазақ әдебиеті», «Егемен Қазақстан» газеттерінде журналист, бөлім бастығы болған. 1994-1996 жж. Қазақстан Республикасы Президенті баспасөз қызметінің кеңесшісі қызметін атқарған.
Оның шығармалары «Шырқа керней»(1983 ж.), “Ар өлшемі”(1984 ж.), “Байғазы“ (1989 ж.), “Алматы. Желтоқсан-86” (1991 ж.) жинақтарына енген. “ХХ ғасырдың обасы” (1989 ж.), “Үш күннің дерекнамасы” (1993 ж.), “Қайсар рухты қазақ” (1994 ж.), "Қазақтың Желтоқсаны” (2006 ж.) кітаптарының авторы.
Марапаттары: Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты, республикалық баспалардың түрлі шығармашылық сайыстарының бірнеше мәрте жүлдегері, Қазақ Республикалық Ұлттық ғылыми академияның жас зерттеушілер сайысының жеңімпазы және «Парасат», «Қазақстан әйелдері», «Денсаулық» журналдары мен «Қазақ әдебиеті», «Лениншіл жас» газеттерінің тарих тақырыбындағы сайыстарының жеңімпазы.
Қайым-Мұнар Табеевтың (Кайым –Мунар Табей) шығармалары
Произведения Табеева Кайым –Мұнара (Кайым-Мунар Табей)
Кітаптар – Книги
Табей, Қ. Қайсар рухты қазақ [Мәтін] / Қ. Табей. - Алматы : Атамұра, 1994. - 120 б.
Табеев, Қ. Қазақтың Желтоқсаны [Мәтін] : [деректі хикаяттар мен мақалалар] / Қ. Табеев. - Алматы : Дайк-Пресс, 2006. - 328 б.
К. Табеевтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации К. Табеева в периодических изданиях и сборниках
Табеев К.Желтоқсан жаңғырықтары[Мәтін] : [Алматыдағы 1986 ж.болған белгiлi оқиғалардың себептерiне талдау] / К. Табеев// Қазақ әдебиетi.- 1989.-10 ноябрь.- Б.3,10,11.
Табеев К. Желтоқсан. Шолпан. Махаббат...немесе түрмедегi той [Мәтін] : [1986 ж. Желтоқсан оқиғасына байланысты түрмеге түскен Жамбыл Тайжұмаев пен Шолпанның тойы жайлы] /К. Табеев// Қазақ әдебиетi. - 1991.-8 наурыз.- Б.12- 13.
Табеев К. "Құйынның"құрығына түскен құрбандық [Мәтін] : [желтоқсан оқиғасының құрбаны болған Қ.Рысқұлбековтың тағдыры жайлы] /К. Табеев// Парасат.- 1991.-N 7.- Б.16-17 .;N 8.- Б.6-7.
Табеев К. Сен қазақ қыздарына қайран қалма! [Мәтін] : [1986 ж. Желтоқсан оқиғасына 5 жыл] /К. Табеев // Қазақстан әйелдерi.- 1991.-N 12.-14-17 б.
Табеев К. Құйынға түскен ғұмыр [Мәтін] : [Желтоқсан оқиғасы және оның құрбаны болған Қ. Рысқұлбеков жайында] /К. Табеев // Арай.- 1992.-N 1,2,3.-2-3,12-14 б.
Табеев К.Смерть на взлете[Мәтін] : [Возвращаясь к дек.событиям] /К. Табеев// Заря.- 1992.-N 1-2.-С.2-7.
Табей, Қ. Дар ағашының көлеңкесі [Мәтін] : [халық қаhарманы Қ. Рысқұлбеков өмірінің соңғы сәттерінен] / Қ. Табей // Егемен Қазақстан. - 1997. - 4 ақпан.
Қасым, Ғ. Кеденге керегі адалдық пен біліктілік [Мәтін] : [Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеден комитетінің төрағасы...әңгіме] / Ғ. Қасым; әңгімелескен Қ. Табей // Егемен Қазақстан. - 1997. - 9 тамыз.
Табеев К.Имена при жизни не присваиваются: [О переименовании улиц] /К. Табей // Новое поколение.- 2002.- 29 марта.- С.8
Табеев Қ. 1986 жылғы желтоқсан рухын жоғалтып алдық [Мәтін] / Қ. Табеев // Дидар. - 2009. - 16 желтоқсан. - Б. 9.
Қ. Табеевтың шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о творчестве К. Табеева (К.Табей)
Кітаптар - Книги
Қазақстан жазушылары. XX ғасыр [Мәтін] : анықтамалық / құраст.: Е. Дүйсенбайұлы, А. Естен. - Алматы, «Ана тілі», 2004. - Табеев Қайым-Мұнар: Б. 295.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / бас редактор И. Н. Тасмағамбетов. – Алматы, «Аруна», 2005. - Табеев Қайым-Мұнар.: Б.490.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - Табеев Қайыммұнар.: Б. 396.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Табеев Қайым-Мұнар.: Б. 719-720.
***
Шаханов, М. Демократия тағылымдары: [СССР Жоғарғы Советiнiң мүшесi, СССР халық депутаты, ақынмен әңгiме] / М. Шаханов, әңг. К.Табеев // Қазақ әдебиетi.- 1989.- 14 июль.
Литература Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник / главный редактор К. Т. Байгабулова. - Алматы, «Аруна» : «Қазығұрт», 2010. – Табеев Кайыммунар.: С. 460.
Тәбәрікұлы С.
- Жаңартылды 24.03.2022 09:47
Тәбәрікұлы Сейітмұхамет (Сейітжан) (1928-2016) – жазушы, тарихшы
Сейітмұхамет (Сейітжан) Тәбәрікұлы 1928 жылы 17 наурызда Семей облысы, Абыралы ауданы, Сарыапан ауылында дүниеге келген.
1946 жылы Қайнар орта мектебін бітірген соң Қазақ мемлекеттік университетінің тарих-филология факультетіне студент атанып, кейін отбасылық жағдайына байланысты білімін сырттай жалғастырады.
Еңбек жолын 1947 жылы Аякөз қаласындағы N8 теміржол орта мектебінде аға тәлімгер, 1947-1948 оқу жылында «Буденный» колхозындағы бастауыш мектепте, 1948 - 1949 оқу жылдары Сергиополь орта мектебінде ұстаздық қызмет атқарды.
1950 жылы сәуір айынан 1953 жылдың қараша айына дейін С. Тәбәріков N 5 Тынық мұхит Әскери флотында азаматтық борышын өтейді. Әскер қатарында жүріп Владивосток мемлекеттік педагогикалық институтының тарих факультетін аяқтап, ұстаздық мамандық алады.
1953 жылдың соңында елге оралған Сейітмұхамет Тәбәріков Абыралы ауданы, Қайнар орта мектебінде ұстаздық қызмет атқарады.
1954 жылдың күзінде Семей облыстық партия, комсомол комитеттері Сейітмұхамет Тәбәріковті Абай аудандық комсомол жастар комитетінің бірінші хатшылығына ұсынады.
1956 жылдың соңында Семей облыстық партия комитеті Сейітмұхамет Тәбәріковті Ақсуат аудандық партия комитетіне жібереді. 1956-1957 жылы Ақсуат аудандық партия ұйымдастыру бөлімі меңгерушісі, 1957-1958 жылдары – аудандық комитеттің хатшысы, ал 1958 жылдың сәуір айынан 1960 жыл аралығында Ақсуат аудандық партия комитетінің екінші хатшысы қызметтерін атқарған.
1965 жылы Жаңадан құрылған Шұбартау аудандық партия комитетінің екінші хатшылығына сайланады. Отан алдында адалда, жемісті қызметі үшін 1973 жылы «Құрмет белгісі» орденімен, жиыны 10-нан астам медальмен марапатталған.
1986 жылы Қазақстан Коммунистік партиясының XVI съезіне делегет болып қатысады. Облыстық, аудандық халық кеңесі депутаттығына ондаған рет сайланады.
1989 жылдан 1997 жылға дейін Новошульба ауданы бойынша халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының төрағасы міндетін атқарады.
Зейнеткерлікке шыққан жылдан бері Сейітмұхамет Тәбәрікұлы шығармашылық жұмысқа ден қойды. Тарихшы ретінде ел-жерге қатысты көптеген қызықты деректерді зерттеп, қаламынан ұрпақ үшін асыл қазына болып қалатын кітаптар туды. Әсіресе Алаш қайраткерлері, Абай өміріне қатысты құнды деректерге толы еңбектер жазды. Қазақ
ауыз әдебиетінде ерекше із қалдырған Жанақ Сағындықұлының шығармашылығын зерттеген «Жанақ ақын» кітабы оқырман олжасына айналды. Одан өзге «Қайран Мәннан», «Замана ағысы», «Жүрек сөйлейді», «Алаштың алтын көпірлері», Кәмила Мұхтар жұмбағы» сияқты оннан астам кітабын жұрт жылы қабылдады.
Қазақ руханияты, Семей жұртшылығы ауыр қазаға душар болды. 89 жасқа қараған шағында 2016 жылдың 28 желтоқсанында республикалық дәрежедегі дербес зейнеткер, қазыналы қарт, ақылман абыз ақсақал Сейітмұхамет Тәбәрікұлы дүниеден өтті.
С. Тәбәрікұлы шығармалары
Произведения Табаракулы С.
Кітаптар – Книги
Тәбәрікұлы, С. Жанақ ақын [Мәтін] : зерттеулер, мақалалар / С. Тәбәрікұлы. - Алматы : Сөзстан, 1997. - 161 б.
Тәбәрікұлы, С. Замана ағысы [Мәтін] : естеліктер, мақалалар, әдеби мұралар / С. Тәбәрікұлы. - Алматы : Өлке, 1998. - 188 б.
Тәбәрікұлы, С. Мәннан Тұрғанбаев [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы . - Алматы : Қайнар, 1999. - 36 б.
Тәбәрiкұлы, С. Шарлаған жолым жатыр жер бетiнде... [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы. - Алматы: Сөзстан, 2000.- 166 б.
Тәбәрікұлы, С. Жүрегім неге тулайсың? [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы. - Алматы : Сөзстан, 2002. - 336 б.
Тәбәрікұлы, С. Қайран, Мәннан [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы. - Алматы : Қағанат - ҒМО баспасы, 2002. - 258 б.
Тәбәрiкұлы, С. Жүрек сөйлейдi...: дәуiрнама-жәдiгернама[Мәтін] / С. Тәбәрікұлы.- Алматы, 2007.- 342 б
Тәбәрiкұлы, С. Кәмилә - Мұхтар жұмбағы: роман-дерек[Мәтін] ] / С. Тәбәрікұлы.- Алматы: Орхон, 2015.- 272 б.
Тәбәрiкұлы, С. Тауқымет [Мәтін] : [Абайұлы Мағауияның отбасы тағдыры жәйлi деректi роман-эссе] / С. Тәбәрікұлы. - Семей: Издат. Центр "FI", 2005.- 160 бет: сур., 20,5 см
С. Тәбәрікұлының мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации Табаракулы С. в периодических изданиях и сборниках
Тәбәрiкұлы, С. Жыр дүлдүлi [Мәтін] : [Ж.Сағындықұлының туғанына 225 жыл толуына орай] С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1995. - 4 мамыр. - Б. 2
Тәбәрікұлы, С. Мұхтар сүйген бір сұлу [Мәтін] : [Кәмилә Мағауияқызы хақында] / С. Тәбәрікұлы // Абай. - 1997. - № 4. - Б. 67-70
Тәбәрікұлы, С. Мұхтар тағылымы [Мәтін] : [М.Әуезовтың туғанына 100 жыл толуына орай] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1997. - 12 тамыз
Тәбәрiкұлы, С. Мұның аты – зұлмат : [Нұрғали Файзоллаұлының естелiгi] // Қаржы-қаражат. - 1997. - N 8. - Б. 43-46 .
Тәбәрiкұлы, С. Жақсыдан тағлым [Мәтін] : [М.Әуезовтiң 100 жылдығына орай] С. Тәбәрікұлы // Дидар. - 1997. - 23 қыркүйек. – Б. 2
Тәбәрікұлы, С. Жазықсыз жесір [Мәтін] : [татулық пен еске алу жылына орай] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1997. - 20 қараша. – Б. 4
Тәбәрікұлы, С. ...Бір ғана сәтке жай құшақ [Мәтін] : [Абыралылық белгілі ақын-сазгер Н.Шәкеновтің туғанына 70 жыл (1928-1983) / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1998. - 2-8 шілде.- Б.10
Тәбәрікұлы, С. Жанақ ақын(1770-1856ж.ж.) [Мәтін] : [суырып салма поэзиясының дүлділі Жанақ Сағындықұлының туғанына 225 жыл.) / С. Тәбәрікұлы // Жұлдыз. - 1998. - № 2. - Б. 114-144
Тәбәрікұлы, С. Тіл мәртебесі- ел мәртебесі [Мәтін] : [Өскемен қаласында өткен халықаралық "Қазақ тілі" қоғамының көшпелі алқа жиынынан] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1998. - № 26 қараша - 2 желтоқсан. - Б. 4
Тәбәрікұлы, С. Мәннан Тұрғанбаев. [Мәтін] : ["Семей таңы газетінің тұңғыш редакторы болған] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 1999. - №12 - 18 тамыз. - Б. 4.
Тәбәріков, С. М. Тұрғанбаев [Мәтін] : [алаш арысы жайында] / С. Тәбәріков // Семей таңы. - 1999. - №18 - 24 қараша. - Б. 2.
Тәбәрікұлы, С. Абай және Жанақ [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Қазақ тарихы. - 2001. - № 2. - Б. 57-62
Тәбәрікұлы, С. Хан Мырзаш [Мәтін] : [тәуелсіздіктің 10 жылдығына байланысты "Шұбартау көтерілісі" туралы шындық] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2001. - №15.- Б.11; N17.-9; N20.-11.
Тәбәрiкұлы, С. Сынақ зардаптарынан арылмай жатып... Ядролық қалдықтарға құмартуымыз қалай? [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Егемен Қазақстан. - 2001. - 2 қазан.
Тәбәрікұлы, С. Нар жүгін арқалаған азамат [Мәтін] : [жазықсыз жапа шеккен Мәннән Тұрғанбаевтың ағартушылық, әдебиет зерттеушілік қызметі туралы] / С. Тәбәрікұлы // Дидар. - 2001. - 25 қазан.- Б. 2
Тәбәріков, С. Қайран Мәннан [Мәтін] : [Мәннан Тұрғанбаев туралы материал жинап жүрген семейлік Сейітжан Тәбәріков тұңғыш редактор туралы мағлұмат тауып жариялап отыр] / С. Тәбәріков // Семей таңы. - 2002. - № 21. - Б. 3
Тәбәрiкұлы, С. Алты алаштың арысы [Мәтін] : жазасыз жазаланған қоғам қайраткерi Мәннан Тұрғанбаев туралы (1886 ж. туған) С. Тәбәрікұлы // Орталық Қазақстан. - 2003. - 29 наурыз. – Б. 10.
Тәбәрiкұлы, С. Мәннән Тұрғанбаев : [мұғалiм, әдебиетшi, алаш азаматы туралы Семей архивiнен алынған деректер бойынша]/ C. Тәбәрікұлы // Шәкәрiм.- 2005.- N 1. – Б. 115-119.
Тәбәрiкұлы С. Қазақтың асыл азаматы: [ұстаз, белгiлi өнер зерттеушi, ҚР мәдениетiне еңбегi сiңген қайраткер Бақтажар Мекiшев туралы] // Семей таңы. - 2005. - 27 тамыз. - 16 б.
Тәбәрікұлы, С. Ұлы жазушы және алаш [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2007. - 29 наурыз.- Б. 9.
Тәбәрікұлы, С. Есімдерін жаңғырту азаматтық борышымыз [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2007. - 31 мамыр.- Б. 3.
Тәбәрікұлы, С. Семейде болған Алаш көсемдері [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Ертіс өңірі. - 2007. - 12 желтоқсан.- Б. 12-13.
Тәбәрiкұлы, С. Мәңгiлiк ғұмыры, асыл рухы өшпейдi [Мәтін] : ақиық ақын, сазгер Сейiтқали Қалыбековтi еске алу/ С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2008. - 14 ақпан. – Б. 9.
Тәбәрiкұлы, С. Салтанатты Сарыарқа[Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы.- 2008. - 3 шiлде. – Б. 2
Тәбәрiкұлы, С. Жақсыны арман етсе, өмiр де оңды болмақ [Мәтін] : [еңбек арадагерi, жазушымен сұхбат] С. Тәбәрікұлы // Семей таңы.- 2008. - 13 наурыз . - Б. 4
Тәбәрiкұлы, С. Мұхтар сүйген бiр сұлу [Мәтін] / С.Тәбәрікұлы // Алтын орда. - 2008. - 24-30 сәуiр. – Б. 15-16
Тәбәрiкұлы, С. Алаштың арда ұлы : Абыралының 80 жылдығына орай Қабыкен Құсайынұлының туғанына 100 жыл // Семей таңы. - 2008. - 14 тамыз. – Б. 4.
Тәбәрiкұлы, С. Абыралы ақиқаты айтылса екен [Мәтін] : Семей облысы Абыралы ауданындағы ядролық сынақтардың зардаптары жайлы.// Егемен Қазақстан.- 2009. - 17 маусым . - Б. 5.
Тәбәрікұлы, С. Абыралы ақиқаты айтылса екен [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2009. - 27 тамыз.- Б.3.
Тәбәрiкұлы, С. Газет бастауында - үш алып [Мәтін] : ["Семей таңы"газетiне - 90 жыл] // Семей таңы. - 2009. - 3 желтоқсан. – Б. 4.
Тәбәріков С. Абай және Жанақ ақын [Мәтін] / С. Тәбәріков // Семей таңы. - 2010. - 11 ақпан.- Б.3.; 18 ақпан.- Б.4.
Тәбәрікұлы, С. Мағауия ақын [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Аудан тынысы. - 2010. - 23 шілде.- Б.5.; 27 шілде. - Б. 4.
Тәбәрікұлы, С. Тағы да Жанақ туралы [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы. - 2011. - 9
тамыз. - Б. 4
Тәбәрікұлы, С. Замананың тозағы мен тұзағы [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Семей таңы . - 2012. - 29 мамыр.- Б.3
Тәбәрiкұлы, С. Алаштың Мәннаны [Мәтін] / С. Тәбәрікұлы // Шәкәрiм. - 2013. - № 2. – Б. 42-53.
Тәбәрiкұлы, С. Тарихи әдiлетсiздiк: әңгiме [Мәтін] : [жазушының "Тұлпардың iзi өшпейдi" атты шығармасынан Абыралы өңiрi жайлы үзiндi] / С. Тәбірікұлы // Семей таңы. - 2014. - 22 тамыз. – Б. 3
С. Тәбәрікұлы туралы әдебиеттер
Литература о С. Табаракулы
Тілеубердинов, Д. Қазыналы қария [Мәтін] : [семейлік қарт әнші- сазгер С.Тәбәрікұлы-70 жаста] / Д. Тілеубердинов // Семей таңы. - 1998. - 12 наурыз
Сәдуақасұлы Ә. Жанақ ақын [Мәтін] : [Жерлесіміз С.Тәбәрікұлының "Жанақ ақын" атты кітабы туралы] / Ә. Сәдуақасұлы // Дидар. - 1998. - 14 наурыз
Ахметов М. Ел тарихына арналған еңбек [Мәтін] : [С.Тәбәрікұлының жаңадан шыққан "Замана ағысы" атты кітабы туралы] / Ахметов М. // Семей таңы. - 1998. - №30 шілде-5 тамыз.- Б.10
Кәріпбаев, С. Сексен бестің төрінде [Мәтін] : [С.Тәбәрікұлы туралы] / С. Кәріпбаев // Семей таңы . - 2013. - 12 наурыз.- Б.3
Айтұлы, Н. Сейітжан [Текст] / Н. Айтұлы // Егемен Қазақстан . - 2014.- 8 сәуір. – Б.8
Әлімбек, Қ. Біздің тарих - ол дағы қалың тарих... [Мәтін] : [С.Тәбәрікұлы туралы] / Қ Әлімбек // Семей таңы . - 2015. - 27 қазан.- Б.1
Айтұлы, Н. Ғажайып ғұмыр кештің [Мәтін] : Сейітмұхамет ағамен қоштасу / Н. Айтұлы // Ертіс өңірі . - 2016. - 28 желтоқсан.- Б.17
Тайшыбаев М.
- Жаңартылды 06.09.2022 22:46
Тайшыбаев Мақсұт (1904-1938) – ақын, өңірдегі тұңғыш қазақ тілінде шыққан «Жұмысшы» газетінің (қазіргі облыстық «Дидар» газеті) алғашқы редакторы.
1904 ж. Қорғалжын ауылында Есіл ауданында Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. Балалар үйінде тәрбиеленіп, 16 жасынан кеңестік жұмыстарға араласады.
1924 ж. Ақмола кеңес-партия мектебін бітіріп, Рабземлес губерния Одағы төрағасының орынбасары, 1926-1928 жж. Атбасарда халық соты, 1929-1931 жж. Атбасар уездік кәсіподақ бюросының төрағасы, Ақмола прокурорының көмекшісі қызметтерін атқарады.
Облыстық, республикандық түрлі басылымдарда мақалалары жарық көріп жүрген Тайшыбаевты 1931 ж. 30 тамызда Қазақ өлкелік комитетінің 1-жатшысы Голощекин Риддер қаласында ашылуы тиіс «Жұмысшы» қазақ газетінің редакторы етіп жібереді.
Газетінің алғашқы саны сол жылы 24 қазанда жарыққа шығады.тайшыбаев «Алтайполиметалл» комбинатының жұмысшыларынан тілшілер қосының құрып, оларды жазу ісіне баулиды. Кейбірін Коммунистік журналистика институтына қысқа мерзімді курстарға жібереді.
1934 жылдан Қазақстан пролетар жазушылар Одағының мүшесі болған Тайшыбаев Одақтың Семей бөлімшесімен, қазақ әдебиетінің классиктері С. Сейфуллин, С. Мұқановтармен тығыз байланыста болады.
«Алтынды Алтай», «Қас дұшпанның қылығы», «Жұмысшы, қолыңды бер», т.б. шығармалардың авторы.
«Халық жауы» деген желеумен 1937 ж. тамызда қамауға алынып, 1938 ж. наурызда ату жазасына кесілген.
1957 ж. қыркүйекте ақталды қылмыс құрамының болмауына байланысты.
Ақынның 100 жылдық мерейтойы құрметіне 2004 ж. Риддер қаласындағы көшеге есімі беріліп, ескерткіш тақта орнатылды.
М. Тайшыбаев туралы әдебиет
Литература о Тайшыбаеве М.
Кітаптар - Книги
Қазақ жерінің зиялы азаматтары = Почитаемые люди земли Казахской [Мәтін]. Т. 11. – Алматы : Дәуір, 2005. - 608 б.
Қазақ жерінің зиялы азаматтары = Почитаемые люди земли Казахской [Мәтін]. Т. 13. – Алматы : Дәуір, 2006. - 736 с.
Қасымов, А. Қызыл қырғынның құрбаны [Мәтін] / А. Қасымов. - Алматы, 2004. - 91 б.
Қасымов, А. Тарихи жол [Мәтін] / А. Қасымов. - Өскемен, 2006. - 194 б.
Қасымов, А. Тарихи жол [Мәтін] : Шығыс Қазақстан облыстық "Дидар" газетінің даму жолдары / А. Қасымов. Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2011. - 232 б.
Қасымов, А. Туған жер әуендері [Мәтін] : жинақ / А. Қасымов. – Өскемен : Шығыс Полиграф, 2015. - 268 с.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Тайшыбаев Мақсұт: б. 721.
Мақалалар - Статьи
Байбатыров, Ғ. Ізденіс жемісі [Мәтін] / Ғ. Байбатыров // Дидар. - 2004. - 29 маусым.- Б.3.
Басылым басшылары [Мәтін] // Дидар. - 2006. - 26 желтоқсан.- Б.1-4.
Мысқал, У. Тұңғыш редакторды еске алды [Мәтін] / У. Мысқал // Дидар. - 2004. - 5 маусым.- Б.1.
Қасымов, А. "Жұмысшы" қазақтың қуат алар, рухын көтерер байрағы болған еді [Мәтін] : [облыстық "Дидар" газетіне 80 жыл] / А. Қасымов // Дидар. - 2011. - 24 мамыр.- Б.5.
Қасымов, А. Қызыл қырғын құрбаны [Мәтін] : сталиндік репрессия құрбаны, 1930 ж. Шығыс Қазақстан облысынан шығып тұратын "Жұмысшы" газетінің редакторы Мақсұт Тайшыбаев туралы / А. Қасымов // Жұлдыз . - 2005. - № 3. - Б. 178-186.
Азмухамбетов, Ш. "Я помню, как пришли за отцом" [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2004. - 29 мая. - С. 2.
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
Мәңгіліктің бекетінде [Электрондық ресурс] : (сталиндік қуғын-сүргін құрбандарының рухына бағышталады) // Алтын қалам : сайт. – Пайдалану орны : http://www.akalam.kz/ru/lyrics/1307 (31.05.2018)
Тайшыбаев Максут [Электронный ресурс] // Открытый список : сайт. – Режим доступа : https://ru.openlist.wiki/Тайшибаев_Максут_(1904) (30.05.2018)
